Auteur: Mira

Geplaatst op door

IMPASSEEBEL 12 MEI 2024

Brussel telde ooit meer dan 600 ‘Impaskes’, doodlopende steegjes.  Degenen die overblijven hebben hun eigen verhaal.  Guido Van den Troost, fotograaf, Marc Bober, theatermaker en muzikant Mars Moriau trokken door Brussel, op zoek naar die steegjes.
Hun ontdekkingstocht mondde uit in ‘IMPASSE’ fotoboek/tentoonstelling en in een pittige muzikale vertelling ‘IMPASSEEBEL’ met Marc Bober , Guido Goovaerts, Mars Moriau en Wim Van Parijs.
Regie: Luc De Smet – Tekst: Guido Van den Troost, Marc Bober, Mars Moriau – Muziek: Mars Moriau – Foto’s: Guido Van den Troost


‘IMPASSEEBEL’, e muzikoêl vertelselke mè billekes
na de schitterende voorstellingen in februari en in maart, nu op
zondag 12 mei 2024 om 14u @ GC De Markten Brussel
+ eventueel geleide Impassewandeling
tickets: 10,00 euro enkel voor Impasseebel – 20,00 euro voor Impasseebel + geleide wandeling
reservatie noodzakelijk: guido.vandentroost@pandora.be

Geplaatst op door

Acteur en dichter Mathieu Carpentier – “Ik wil me graag in het Brussels verdiepen”

De bekende acteur en dichter Mathieu Carpentier coördineert het Slampoetry-project ‘BrusselsSLAM’ van het jongerenprogramma van Brusseleir!.  Mathieu Carpentier werd geboren in Brussel, groeide grotendeels op in Sint-Genesius-Rode en keerde terug naar de hoofdstad toen hij de Kunsthumaniora in Brussel ontdekte, waar hij drama studeerde. Daar ontwikkelde Mathieu verschillende talenten.

Bij het grote publiek is hij bekend voor zijn rol als Joren in de VRT-reeks ‘Thuis’, waar hij in april mee stopte. “Om meer tijd te maken voor andere dingen,” vertelt hij. “Ik heb altijd de noodzaak gevoeld om mijn eigen ding te doen. Ondertussen heb ik een eigen theaterstuk geschreven en gespeeld. Het scenario van mijn eerste kortfilm is af, en samen met een aantal vrienden zoeken we uit hoe we die gaan realiseren. Ik trad onlangs voor de eerste keer op als rapper onder de naam CARPI.  En ik heb mijn eerste dichtbundel Ik zwijg liever en schrijf uitgebracht.”

Dat alles maakt van Mathieu de geknipte artiest om het Slampoetry-project van Brussel Chaud te begeleiden. “In Vlaanderen en Wallonië herkennen ze mij als Brusselaar, maar het is geen echt Brussels dialect dat ik spreek. Ik wil mij daar graag verder in verdiepen.”

Mathieu vroeg een tiental jonge Brusselaars om zich kandidaat te stellen en alvast wat teksten in te sturen. Zijn jonge Brusselaars dan geïnteresseerd in het Brussels dialect? “Ik merk dat mensen van mijn leeftijd het spijtig vinden dat we dat Brussels van vroeger niet veel meer horen. Het lijkt me dus verrijkend om mensen die graag poëzie schrijven dat in het Brussels te laten doen. We gaan dat doen in workshops onder begeleiding van een Brusselse taalspecialist, en het is de bedoeling dat we toewerken naar toonmomenten in GC De Markten en Zinnema.

 

Geplaatst op door

Tine Kenens van Alzheimer Liga Vlaanderen en Fien Van Sint Jan van expertisecentrum Dementie brOes – “Dementie betekent niet het einde van kwaliteitsvol leven”

Dementie is de ziekte van de toekomst. De kans dat iemand dementie krijgt is 1 op 5, bij vrouwen zelfs 1 op 3. Vlaanderen en het Brusselse Gewest tellen momenteel zo’n 141.000 mensen met dementie. Volgens prognoses zal dat aantal tegen 2070 nog meer dan verdubbelen. Samen met twee gespecialiseerde partners besteedt Brusseleir op een speciale manier aandacht aan de ziekte.

Op 24 september speelt het Brussels Volkstejoêter in Zinnema een voorstelling van het stuk Poepa, in het kader van in het kader van Werelddag Dementie op 21 september. Medeorganisatoren Alzheimer Liga Vlaanderen en brOes, het regionaal expertisecentrum Dementie voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, zorgen voor de omkadering van deze voorstelling. Naar aanleiding van dit evenement spreken we met twee experten van deze organisaties.

Als provinciaal stafmedewerker van Alzheimer Liga Vlaanderen (ALV) is Tine Kenens verantwoordelijk voor Vlaams-Brabant en Brussel. ALV is een patiënten- en vrijwilligersorganisatie die de stem willen laten horen van personen met dementie en hun mantelzorgers – de naasten die hulp en bijstand verlenen aan de hulpbehoevende. “Met ALV zetten we veel in op lotgenotencontacten, activiteiten organiseren, ondersteuning bieden, sensibiliseren en belangen behartigen. En als mensen nood hebben aan een babbel of informatie hebben we ook een luister- en infolijn die iedere dag bereikbaar is. Daarnaast werken we ook samen met partners, zoals brOes.”

En brOes is dan weer het regionaal expertisecentrum Dementie voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waarbij Fien Van Sint Jan coördinator dementie-expert is. “Ook bij ons kunnen personen met dementie en mantelzorgers terecht,” zegt Van Sint Jan. Als expertisecentrum ligt onze focus op mensen die op een professionele manier in contact komen met dementie. Zo verzorgen we opleidingen voor referentiepersonen dementie. We begeleiden organisaties in langdurige trajecten rond kwaliteitsvolle zorg. Daarnaast zijn we ook bezig met beeldvorming, sensibilisering en preventie, onder andere met thematische praatcafés waar we een expert aan het woord laten voor alle geïnteresseerden.

Dat ALV en brOes in contact zijn gekomen met Brusseleir! heeft alles te maken met Poepa, het theaterstuk van het Brussels Volkstejoêter dat draait om een man met dementie en zijn omgeving.

Tine Kenens: Meestal speelt Brussels Volkstejoêter iets ludieks, met een lach. Maar Brusseleir! heeft gemerkt dat dit stuk meer geladen is, en dat er uit het publiek veel reactie op komt. Daarmee hebben ze iets moois in handen om het gesprek te openen, en de beeldvorming rond dementie bij te stellen. Daarvoor keken ze ook naar ons, omdat zowel ALV als brOes het taboe rond dementie willen doorbreken. Mooi aan Poepa is dat je de stem van de persoon met dementie hoort. Ook de emoties van de persoon met dementie en de mantelzorgers komen sterk naar voor. Zo krijg je een breder beeld van dementie. In de media komen dikwijls de kommer en kwel-verhalen, maar er zijn ook mooie voorbeelden van een kwaliteitsvol leven met dementie.

Hoe zetten personen met dementie of hun omgeving de stap naar hulpverlening?

Kenens: Als wij daarover vragen krijgen, dan kijken wij wat er in de regio aan sociale voorzieningen en zorgverstrekking aanwezig is. We weten dat zeventig procent van de personen met dementie thuis woont, dus we moeten inventief zijn. We hebben zelf laagdrempelige brochures over dementie. Het concept ‘Zorgzame buurten’ onderzoekt welke actoren in een buurt – van thuiszorg, woonzorgcentra, dienstencentra, gemeenschapshuizen tot scholen – een steentje kunnen bijdragen.

Van Sint Jan: Ons zorglandschap is heel complex. Naast ALV en brOes kunnen de huisarts, apotheker of thuisverpleegkundige houvast bieden. Maar wij pleiten er meestal voor om de diagnose officieel te laten stellen. Dat kan onder andere deuren openen in de zorgverlening. Na een diagnose met uitgebreide testen in het ziekenhuis heb je bijvoorbeeld recht op 25 sessies met de psycholoog en de ergotherapeut in één van de twaalf erkende geheugenklinieken. Die komen aan huis, zorgen voor aanpassingen in het interieur, doen aan cognitieve training, psycho-educatie en emotionele ondersteuning.

Er kan dus een objectieve diagnose gesteld worden. Maar wie ouder wordt, is sowieso al eens vergeetachtig of wat trager van begrip. Wanneer moet je je zorgen beginnen maken?

Kenens: Wanneer het dagelijks leven bemoeilijkt wordt, en zeker als de veiligheid in het gedrang komt. Je kan al eens vergeten waar je je sleutels hebt gelegd. Maar als iemand bijvoorbeeld de potten op het gasvuur laat staan, of zijn dag- en nachtritme in de war geraakt, dan zijn dat belangrijke signalen.

Van Sint Jan: Oriëntatie is ook belangrijk: niet meer weten welke dag of welk seizoen het is, of de weg naar huis niet meer kennen. Toch zijn er ook vormen van dementie waarbij het geheugen en de oriëntatie niet het eerste probleem zijn. Het kan ook beginnen met veranderend gedrag, taalproblemen of hallucinaties. Het is heel uiteenlopend.

Kenens: Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie, maar er zijn er nog zestig andere met eigen symptomen en nuances, waarvoor ALV en brOes zich ook inzetten. Daarom zijn de mantelzorgers ook zo belangrijk. Zij kennen de persoon meestal al heel lang. Zij merken het wanneer er fundamentele dingen veranderen die niet meer oké zijn. Personen met dementie babbelen er in sommige gevallen zelf ook over, maar bij de meeste blijft het ziekte-inzicht beperkt.

Hoe ga je als mantelzorger om met personen met dementie?

Van Sint Jan: Als mantelzorger is het belangrijk om aan te geven dat je er bent voor de persoon met dementie, en dat je erover wil praten. Daarbij kan je vanuit jezelf spreken, door bijvoorbeeld te zeggen dat jij je zorgen maakt. Niet door beschuldigend te spreken over het gedrag of de vergeetachtigheid van de ander, want dan kan die in de verdediging schieten. Je mag de symptomen ook niet minimaliseren wanneer iemand zou zeggen dat die zich zelf zorgen maakt.

Kenens: Daarnaast zijn er ook praktische zaken zoals labels hangen op de kasten, zodat de zelfstandigheid zo lang mogelijk in stand kan worden gehouden.

Mantelzorgers krijgen het soms wel hard te verduren, zelfs van de geliefde die ze verzorgen.

Kenens: Veel mensen die zorgen voor hun ouders, partner of familie benoemen om te beginnen niet dat ze mantelzorger zijn. Ze vinden wat ze doen normaal. Maar eigenlijk komt er heel veel bij kijken, gaan mensen zich wegcijferen, en zich zelfs schuldig voelen als ze eens iets voor zichzelf doen.

Van Sint Jan: We weten uit onderzoek dat mantelzorgers van mensen met dementie de meest belaste mantelzorgers zijn, die het vaakst over hun draagkracht gaan. Het is belangrijk daar oog voor te hebben. En zelf moeten zij leren hulp te aanvaarden van bijvoorbeeld familiehulp, thuisverpleging, maaltijden aan huis. Voor personen met dementie kan het na een tijd moeilijker worden om externe hulp en nieuwe mensen te aanvaarden, doordat wantrouwen kan toenemen. Daarom laat je die hulp best al zo vroeg mogelijk stelselmatig toe, zodat de persoon er aan kan wennen. Verderop in het proces wordt de zorg vaak zo zwaar dat de verhuis naar een woonzorgcentrum soms niet meer kan worden uitgesteld.

Kent Brussel een specifieke problematiek inzake dementie?

Van Sint Jan: In grootsteden bereiken we vaak moeilijk personen met dementie met een migratieachtergrond. De eerste generatie migranten is niet alleen moeilijk bereikbaar, maar heeft ook een grotere kans op het ontwikkelen van dementie. Dit door verschillende risicofactoren waaraan zij doorheen hun leven kunnen zijn blootgesteld, zoals trauma, laaggeletterdheid en een beperkt sociaal netwerk. Zij hebben vaak hun eigen ouders niet oud zien worden en in veel culturen is er geen woord voor ‘dementie’. Deze generatie wordt stilaan ouder, maar we zien deze slechts weinig in onze zorgverlening opdagen. Een extra uitdaging is dat mensen met dementie vaak uiteindelijk terugvallen op hun moedertaal, en de talen die zij later in hun leven leerden, kunnen kwijt geraken.

Kenens: ALV heeft bijvoorbeeld geen Familiegroepen (open praatgroepen) in Brussel terwijl we merken dat de nood hier ook wel is. Maar de factoren die Fien net aanhaalde maken het net dat tikkeltje lastiger. Daarom is het evenement met Brusseleir! een kans om ons en onze werking nog meer op de kaart te zetten.

Hoe zit dat met die risicofactoren?

Van Sint Jan: Vroeger dacht men dat bij dementie bijna uitsluitend genetische factoren speelden. Nu weten we dat voor zo’n 30 procent andere risicofactoren invloed kunnen hebben. Levensstijl is belangrijk: gezond leven, niet roken, niet teveel alcohol, bewegen. Maar ook sociale contacten en een goede mentale gezondheid spelen een rol. En als je gehoor achteruit gaat, verhoogt de kans op dementie omdat je hersenen minder gestimuleerd worden.

Wat kunnen medicijnen betekenen voor het beheersen van de ziekte?

Van Sint Jan: De medicatie die momenteel in België beschikbaar is zal hoogstens en slechts in bepaalde fases de symptomen onderdrukken, en werkt zeker niet bij iedereen. Sommigen hebben vooral veel bijwerkingen die erg sterk kunnen zijn, waardoor sommige artsen dit uiterst voorzichtig voorschrijven.

Alle info betreffende de voorstelling POEPA op 24 september in’t kader van de Werelddag Dementie, alsook over de voorstellingen op 14 en 15 oktober in Zinnema, vind je op de backcover van dit magazine.

 

 

 

Geplaatst op door

SPREIKE GELAK NEN BRUSSELEIR

Je zal bij het openen van dit magazine al gemerkt hebben dat we heel wat vernieuwd hebben qua naam, logo en lay-out. Maar we hebben ook meer plaats voorzien om nog meer te informeren over en rond dat ‘ding’ waarmee we dagelijks bezigzijn: het Brussels dialect. Vanaf nu zal je dus telkens deze rubriek terugvinden waarbij we geregeld wat extra licht laten schijnen over woorden, spreuken of zegswijzen die eigen zijn aan onze streektaal of die er mee verwant zijn. Voor deze eerste keer zullen we ons in het kort voorbereiden op 1 mei, en voor de rest ook uitleggen waarmee we in de zeer nabije toekomst van wal steken.

1 MEI 2021: OEFEN NU AL JE BRUSSELS !!!

Wat is er nu zo belangrijk op 1 mei? Het Feest van de Arbeid, jawel. Maar in 2021 veel meer dan dat: de horeca zal (als alles meezit) zijn deuren openen. Al even stilgestaan bij wat zulks betekent? Al die maandenlang opgedroogde kelen en droge levers die plots zonder limieten terrassen, pleinen en cafés kunnen bestormen… op het moment zelf een groot feest, maar onvermijdelijk gevolgd door evenveel katers. Is het niet de dag zelve, dan zeker de dag erna.

Stel dat je zelf met zo’n beest opgescheept zit, en nen azjent houdt je staande (voor zover dat nog lukt) en vraagt hoe je je voelt. Of erger nog: den doktour die je opvangt in ’t gastoeis waar je naartoe werd gebracht stelt je dezelfde vraag. Dan is het voor je eigen zielenheil belangrijk om exact uit te leggen in welk stadium je verkeert. Kwestie van bij de ene geen te zware boete te krijgen, bij de andere liefst een aangepaste behandeling.

Dat is het moment waarbij je best geholpen bent met een voldoende kennis van het Brussels. Onze vriend Marcel de Schrijver heeft het in zijn prachtige ‘Bloemlezingen van merkwaardige woorden en gezegden’ al meermaals voorgekauwd. De verschillende ‘officiële’ stadia op de Brusselse graadmeter van de zatlapperij waren, zijn en blijven: zat, scheilzat, strontzat, krimineilzat, strontscheilzat, strontkrimineilzat, strontkrimineilscheilzat. Veel uitleg zal wellicht niet nodig zijn, maar wel belangrijk om weten is dat naarmate de graadmeter een hoger stadium aangeeft het ook moeilijker is om het ook zonder horten of stoten uit te spreken. Maar oefening baart kunst: daarom raden wij aan om vanaf nu thuis al wat te oefenen, zodat je op 1 mei niet nodeloos in affronte valt.

Mocht je op 1 mei evenwel in de onmogelijkheid zijn om de opening van kaffès en stameneis mee te vieren, of erger nog: mocht je geheelonthouder zijn, misschien kan je de hulpverleners bijstaan door de toestand van een toevallige gehavende feestvierder te verduidelijken. De zegswijzen zijn ook daar uiteenlopend. Dat gaat van ‘ei es gabumeid’ over ‘e stuk in zan zjelei’ of ’n snei in zan uur’ tot ‘ei es getapisseid’. En als het effenaf kompleet is: ‘zoe zat as e kanong!’

Om het ondertussen gezellig te houden kan je ook meezingen met de prachtige jazz-song van de Polle (die van de Pol’s Jazz Club) Scheil Zat! Die kan je vinden als je de titel intikt op joetjoeb. Als we dat allemaal doen wordt Scheil Zat op 1 maa 2021 een echte wereldhit! Wij wensen je vanaf nu alvast santei!

NIEUWE BRUSSELSE GEZEGDES IN ‘T VERSCHIET

Nu beslist is dat ze de langste tunnel van Brussel zullen omdopen door Polle II zijn baard af te scheren en er Annie Cordy van te maken hebben duizenden zeurpieten en ambetanteriken eindelijk weer wat anders om over te zagen en te schimpen op de sociale media. Ze zijn ondertussen trouwens al goed bezig. Daarmee laten ze efkes onze vriendin Corona gerust. Of je nu voor of tegen bent, feit is wel dat de zangeres een bekende Brusseles was, en dat vele Brusselaars haar kenden. Niet onze schuld dat men in dit gesplitste land geen Franse muziek meer draait in Vlaanderen en geen Vlaamse hits hoort in de Walen… Daarbij vergeet men nogal vlug dat Leonie Cooreman een fenomenaal aantal (700) liedjes zong, waaronder vele hits, en ook acteerde in een paar prachtige films, onder meer over en in onze Brusselse Rue Haute met Mort Schuman. Dat de latere barones nu een tunnel krijgt die uitmondt aan de grootste kerk van het land is wellicht een knipoog van de geschiedenis. Brusselse zwans op zijn best: bij haar laatste optredens in Brussel een paar jaar geleden was zij immers te gast op het Bal van de Burgemeester van Koekelberg, midden in het Elisabethpark. En precies daar zei ze nog met guitige oogjes dat ze het fijn vond om La bonne du curé te kunnen zingen onder de schaduw van de Basiliek.

Maar binnenkort zullen de Brusseleirs hun hartje kunnen ophalen. Want er komen wellicht nieuwe plezante, gewaagde, bizarre of dubbelzinnige uitdrukkingen op ons af. Stel je maar even voor: ‘Sjoo, woê zitte naa? – ‘ik zaain er binne 5 meneute; ik zit vast in den Annie Cordy‘ of ‘Sjoo, Annie Cordy muigde ni pakke vandoêg‘ of nog  ‘Sjoo, den Annie Cordy zit vast vandoêg‘ of misschien ‘Sjoo, z’emmen den Annie Cordy geblokkeid‘ en tenslotte ‘Sjoo, ze zaain on den Annie Cordy on ’t werke‘… De zwanzers van Brussel zullen uilen inspiroêse wel de vrije loop laten. Benieuwd wat het ons aan materiaal nog zal opleveren. 

Geplaatst op door

AL WIE BEWEERT DAT HET BRUSSELS OP STERVEN NA DOOD IS, DWAALT!

Bovenstaande titel is niet van mij. Meer dan twintig jaar geleden stond die boven een pagi-
nagroot artikel over het Brussels dialect in een grote krant. Het artikel ging over de visie en
ervaringen die Geert van Istendael over en met ons dialect had. Geert, die de beginjaren van het Createef complot zonner complekse (CCC maar dan zonder de bommen) meemaakte in het befaamde café ’t Werm Woêter in de Brusselse Vossenstraat, wist waarover hij het had. Hij verzette zich tegen de gangbare mening in de media die ervan uitging dat bijna niemand in Brussel nog het plaatselijke dialect sprak. Dat klopte toen inderdaad niet, en nu trouwens
ook niet. Let wel, ook de vlomse Brusseleirs die toen actief met de streektaal bezig waren,
zoals Jef De Keyser, voorzitter-oprichter van de Akademee van et Brussels dialekt, en Marcel de Schrijver, die al twee edities van zijn fameuse bloemlezing had uitgegeven, hadden nogal de neiging om bij interviews of reportages met veel verve over hun Brusselse taal te klappen, maar lieten dikwijls verstaan dat na hen het verhaal van dat Brussels wel zou stoppen. Het was tegen dat fenomeen dat Geert van Istendael reageerde.

Natuurlijk hoor je vandaag minder Brussels op straat dan pakweg 100 of zelfs 60 jaar geleden. De verfransing en de verkleuring van Brussel hebben daar hun tol geëist. Maar het aantal Brusselssprekenden is ook in 2021 nog steeds groter dan we denken. Niet meer als klankbord in de straat, maar wel nog als thuistaal, in familie, onder vrienden, Of bij die gelegenheden waar je onder ‘gelijkgezinden’ bent. Zoals bij de opvoeringen van het Brussels Volkstejoêter. De jaarlijkse 15000 toeschouwers (als er geen corona voorbijkomt) hebben de neiging om na het spektakel geregeld wat te blijven hangen aan de toog, en wat hoor je dan? Juist, bij zeker de helft van de aanwezigen dat goeie oude volkstaaltje dat ze vroeger altijd en overal praatten. En nu op de momenten dat zij er nog de kans toe krijgen, zoals bij het BVT, waar ze als het ware ondergedompeld worden. Op dat ogenblik merk je hoe diep dat nog verankerd zit. Hoe dikwijls hoorde ik niet Franstalige Brusselaars die mij met een brede glimlach vertellen “monsieur Delathouwer, on s’est bien amusé! On a enfin encore une fois entendu la langue qu’on parlait avec nos grands-parents!” En als ik hen dan vraag “en naa klapte da ne mi?” antwoorden ze mij meestal “naa tère me ne mi!” En zonder
het te beseffen hebben ze die eerste stap weer gezet. En de volgende jaren komen we mekaar opnieuw tegen, en dan verloopt de conversatie vanzelf in ’t Brussels. Het is die eerste stap die het ‘m doet.

Niet alle Brusseleirs komen (vooralsnog) kijken naar het BVT, maar het zijn er jaarlijks wel een paar duizenden. In ieder geval meer dan het inwonersaantal van menig Vlaams dorp. Waar ook allang de meerderheid van de bevolking
geen dialect meer spreekt. Dat was ook het betoog van Geert van Istendael, want hij wist
dat in veel Brusselse huiskamers nog wel Brussels overleefde. Toegegeven, de jeugd pikt dat
dialect vandaag minder vlot op, door allerlei omstandigheden, maar dat is wel gelijklopend
in alle dialecten, ook in alle andere talen. Maar bovenal: als we willen dat een dialect verder
leeft, moeten wij, en zeker de voorvechters, stoppen met zelf het einde aan te kondigen. Het strekt dan ook onze voorgangers, en zeer zeker Jef en Marcel, tot eer dat zij hun boodschap sedertdien ook hebben aangepast. Zelden heb je hen nog horen stellen dat met hen het Brussels zou verdwijnen. Meer nog, ik herinner mij levendig de glimlach van Marcel bij zijn laatste bezoek aan het BVT en hoe fier hij was dat er nu geregeld twintigers en dertigers mee op de planken staan. Gelet op de gemiddelde leeftijd (‘aaverdoem’) van onze bevolking vandaag zitten we dus nog een tijdje goed…

DE ERFENIS VAN SERA DE VRIENDT EN MARCEL DE SCHRIJVER

Tot voor de oprichting van onze nieuwe vzw be.brusseleir (2013) werd de inhoudelijke taal-
studie van en over het Brussels dialect onder meer uitgevoerd door de vzw ‘Akademee van et Brussels’, waar vooral professor emeritus Sera De Vriendt (interne en vergelijkende studie
van de grammatica, spelling van het Brussels dialect) en Marcel de Schrijver (vocabulari-
um en spelling van het Brussels) de leidende werkkrachten waren. Voor wat de pedagogische insteek betreft was het dan weer de vzw Ara! die voor de publieksactiviteiten zorgde, via Geert Dehaes (toen als streektaalcoördinator) en ikzelf (als taalcoach bij het BVT en Ara!).

In 2020 zijn we – buiten de grijparmen van corona – die twee geweldige pioniers verloren. Maar hun erfenis is en blijft voor ons Brusseleirs van onschatbare waarde. Over de bloemlezingen van Marcel had ik het al eerder. En ondanks het feit dat hij het zelf geen
woordenboek wou noemen, zijn de bloemlezingen die hij telkens weer in een steeds meer
uitgebreide en aangevulde vorm uitgaf, een constante bron van kennis en vreugde voor wie
op zoek is naar het ‘zjuste’ Brusselse ‘woud’. En alhoewel hij voelde dat hij aan zijn laatste versie toe was, bleef hij zijn eigen visie getrouw en gaf ons meteen een opdracht mee: “ ’t Es on aa naa!”

We hebben die opdracht goed begrepen, en zullen dus op tijd en stond de verdere aanvul-
lingen van dit kolossale werk verzekeren. Wat wel al meer op een woordenboek gelijkt is
het Brussels Lexicon dat hij samen met Sera De Vriendt samenstelde. In deze in 2009 uitgegeven vertalende woordenlijst Nederlands-Brussels en omgekeerd brachten zij niet minder dan 6000 woorden in stelling. Onder de welluidende ondertiter: “een deken is ’n sozje en ’n sozje is een deken”. Even later brachten zij in het Frans hetzelfde uit als Lexique Bruxellois met de knipoog “ ’n Drasj mouille plus qu’une averse”. Ere wie ere toekomt, bij dit meticuleuse werk werden zij bijgestaan door onze enthousiaste vriend Mark Quintelier. Jaren eerder hadden Marcel en Sera ook al de Spelling van het Brussels (1995) opgesteld in
opdracht van de Akademee. Een dialect is per essentie een spreektaal, en hoeft dus niet noodzakelijkerwijs neergepend te worden. Behalve natuurlijk wanneer je de teksten van liedjes, theater, poëzie, sketchen of gewoon typische verhalen wil doorgeven. De spelling die zij ontwierpen is zo bijzonder dat zij toelaat om ook de verschillen in uitspraak tussen de gemeenten of wijken van het Brussels gewest weer te geven.

En redelijk eenvoudig voor wie er aan begint: je schrijft de klanken neer volgens de algemene Nederlandse spelling (het Brussels is immers een Brabants dialect, en behoort dan ook tot de Nederlandse stam), en speciale klanken geef je weer door de accenten uit het Frans te gebruiken. Deze spelling kan je ook op onze website terugvinden. Ondertussen pleegde Sera ook nog de Grammatica van het Brussels (2003), waarin hij als eminent letterkundige (emeritus hoogleraar van zowel VUB als ULB – het is weinigen gegeven) haarfijn uitlegt waar, hoe en waarom ons dialect afwijkt van de ons omringende streektalen en van de Nederlandse standaardtaal. De meeste van die boeken zijn ondertussen bijna uitverkocht. Maar wij zullen ervoor zorgen dat zij binnen afzienbare tijd ook digitaal kunnen geraadpleegd worden. Dat zijn we aan onszelf en aan die twee monumenten wel ver-
schuldigd.

 

 

Geplaatst op door

DIALECTEN OPNIEUW MEER IN DE KIJKER

Misschien heb je het ook gezien: op 2 september toonde de VRT tijdens het laatavondnieuws een reportage over de Vlaamse dialecten. Naast enkele bekende vrienden van en uit Gent en van Veurne voor de vereniging Bacht’n de Kuppe, werden Geert Dehaes en ikzelf geïnterviewd voor Et oeis van ’t Brussels in de Vlomse stieweg. Ze gebruikten voor de titel van het stuk de quote die Geert lanceerde: “K zeen a geire” klinkt meer gemeend dan “ik hou van jou”, en daarop volgde dan “er is weer meer interesse voor onze dialecten”. Let op, als je tegen e schuu mokske oeit Veraplu zegt ik zeen a geire, dan is de kans dat ze je begrijpt ook niet absoluut. Het is niet verboden om ook gewoon Nederlands of een andere taal te klappe. Mo tusse mense dee et aaigeste dialekt klappe moede ni twaaifele. In ieder geval was het afsluitende beeld van het nieuwsanker onbetaalbaar. Goedele Wachters zat met een stralende glimlach te kijken en besloot simpelweg met “prachtig!” Da vonte waailen uuk.

Feit is wel dat meer en meer mensen opnieuw belangstelling krijgen voor dialect. De kennis over de Nederlandse taal en haar verschillende dialecten staat al in menig boek neergepend. Daar komt op 28 september nu ook de ‘Atlas van het dialect in Vlaanderen’ bij. Dit boek, uitgegeven bij Lannoo (274 pag., 39.99 euro), heeft exclusieve aandacht voor alles wat de dialecten in Vlaanderen zo interessant maakt.

Met dank aan de auteurs Johan De Caluwe, Anne-Sophie Ghyselen & Roxane Vandenberghe, en natuurlijk ons Veronique De Tier – ‘ons’ want zij maakt deel uit van de raad van bestuur van de vzw BeBrusseleir.

Op 1 oktober is er dan weer een streektaalconferentie, die georganiseerd wordt door de Stichting Nederlandse Dialecten i.s.m. de vzw Variaties (de koepel van de Vlaamse dialectverenigingen – waaronder ook wij). Dit jaar gaat het door in Twente in Nederland. En het thema gaat over streektaal op de werkvloer. Wie interesse heeft in het thema kan surfen naar: www.nederlandsedialecten.org

ONS EERSTVOLGEND ERFGOEDPROJECT: MUZEEK EN BRUSSELSE LEEKES

Als je begint over Brusselse leekes dan denk je meestal en spontaan aan Vee van bomma, of Jefken es getroud of nog aan de dochter van Maree Plansjei. En nateurlak Rue des Bouchers van Jan de Baets, onsterfelijk gemaakt door onze voorzitter Johan Verminnen. Maar de lijst is bijzonder lang. En die van de zangers ook. De Lange Jojo en zijn tweelingbroer Le Grand Jojo hebben onder hun beiden al meer dan honderd stukken op hun actief, en tel daar dan alle platen van Remy Ray bij, of Jef van Maria, alias Micky Day, en de liedjes van onze folkgroep Emballage Kado, en het Kreateef Komplot uit het ter ziele gegane Werm Woêter. Zonder een resem anciens te vergeten, zoals Jef Burm (Brussel g’et main èt gestoule – de Wizje-wazje stroêt), Bobbejaan Schoepen (de pompeer van Brussel-Zoeid), Roger Verbor, Coco van Babbelgem en een hele resem anderen.

Honderden liederen hebben we aldus al kunnen verzamelen, waarvan vele ook doorheen de jaren werden opgenomen en in de handel uitgebracht. Je kan ze terugvinden op 78- 45- of 33-toeren platen, cassettes, Cd’s, op internet en YouTube. 

Tot nu toe werd echter (nog) geen allesomvattend en overzichtelijk repertorium gemaakt. Daar maken wij nu werk van.

Maar ook het opsporen van liederen die vroeger in familieverband of meer lokaal werden gezongen zijn het bewaren waard. Zij vertellen dikwijls iets over de periode waarin zij werden gemaakt. Belangrijk daarbij is dat we dan ook de tekst kunnen neerschrijven. En als we oude liedjesteksten vinden, dan is het ook nuttig om daarbij toonladders en composities op te sporen. Anders kan je ze bezwaarlijk reproduceren.

Het archiveren van al dit materiaal, belangrijk als bewaarmiddel voor het nageslacht,  is echter geen doel op zich. Onze bedoeling is alles te ontsluiten voor het grote publiek. Geen archief zonder ook een actief documentatiecentrum. Waarom met al dat materiaal geen Brusselse avonden, dansavonden of zangfeesten organiseren? Of ne slummen DJ die daarmee ooit op Tommorowland belandt?

Let op, dat is nog allemaal ni in de sakosj. Vè dat allemo te reigele hebben we par eksempel de Sabam vandoon (auteursrechte vè de muzeek en de tekste). En do kroipt uuk vuil opzeukingswerk in, typwerk, kosje, ânrezjistreire, ouverzette, klasseire, enzoevoesj.

Vulde ons al komme?… Awel ja, wie goesting heeft om mee te werken aan dit initiatief moet zich vooral niet inhouden. Wij kunnen alle hulp best gebruiken. En als je thuis, bij familie of ergens anders nog materiaal weet liggen dat ons kan helpen: geef ons maar een seintje. En avant la musique!

RAYMOND GOETHALS 100

Op 7 oktober 1921 werd Raymond Goethals geboren, en hij zou dus dit jaar 100 geworden zijn. Zijn bijdrage aan het Belgisch en internationale voetbal kan moeilijk overschat worden. En ge kunt uuk mooilak neffest zanne rayonnement as peuren Brusseleir zeen. Als kleine ket uit Molenbeek ging hij in de twintiger jaren sjotten op de platou in Koekelberg. Op die plek waren destijds (tot 1905) nog voetbalwedstrijden in ieste deveeze gespeld, dat heette toen de division d’honneur. Hij was duidelijk aan die plek verknocht, want hij had voor zijn overlijden ook expliciet gevraagd om zijn begrafenis te regelen in den Bazelik, want “et es ee da vè maa alles begost es.” Dat is tenslotte ook de reden waarom de Manne van de Platou besloten hem op een permanente wijze te eren met de reus Raimundo.

Maar wat ook zo merkwaardig was aan Raymond Goethals was zijn constante referentie naar het Brussels. Niet om er speciaal de aandacht mee te trekken, niet om wat exotisch uit de hoek te komen als hij in het buitenland oefenmeester was. Nee, hij was gewoon zo, Brusseleir tout court. Brusseleir, ee en ouveral. Hij is daardoor vandaag nog een meer dan iconische figuur voor al wie Brussels klapt, weze het Vloms-Brussels of Beulemans-Brussels.

De Manne van de Platou hebben daarom ook, samen met Brusseleir! en met Armand Schreurs die al jaren de pop en de stem van Raymond bedient, een reeks activiteiten op het getouw gezet om met zijn reus de grootmeester van het voetbal te eren. Na zijn verschijning tijdens de Maabuumplanting op 9 augustus, en een paar uitstappen in zijn thuisbasis Koekelberg, zal hij ook te zien zijn in Anderlecht en Sint-Truiden, waar hij in oktober de aftrap zal geven van een zekere Sint-Truiden – Anderlecht! En loêters op ’t joêr probablement nog in Muilebeik op den RWDM.

Alleman do notoo! En verget ni: ni zievere, speile!

Geplaatst op door

JOEPIE, HET IS HERFST!

Jaja, ik weet het wel, de herfst is dat seizoen waar de dagen korter worden en de temperatuur stilaan maar zeker naar het vriespunt neigt. En dus gaan sommigen ook wat verdrietig door het leven. Maar je kan het ook anders bekijken: in de herfst laat de natuur zich van haar mooiste kant zien. Het volstaat in de talrijke Brusselse parken voorbij te wandelen – of as ge good ingedoefeld zaait uuk op ’n bankske te gon zitte – om de kleurenpracht in het najaarse Brussel te bewonderen. Okee, er zullen wel altijd groemelpotte zijn die het niet eens zijn met dit idyllische verhaal. Maar er is een andere reden waarom de herfst 2021 ons ‘Joepie!’ laat roepen.

BRUSSELEIR! komt weer naar buiten!

Vanaf november gaan we ons opneut dikkes teigen et laaif kunne luupe. Allei, teigen et laaif es masscheen vuil gezeid. As ge ‘gekoronaseeft’ zaait tenminste. En dus dachten we zo bij ons eigen – dat es nen exercice da kik nogal dikkes en geire doon, want dèn em ek altaaid gelaaik – dat het goed zou zijn om even ons Brussels te oefenen. Kweste van da gaaile ni in affronte valt as ge e schuun Brussels mokske teigen komt of nen toffe Brusselse knël. Laten we dus onze woordenschat even oefenen, om terug in de mood te geraken.

HET BRUSSELS ALFABET: 21 LETTERS

Voor we eraan beginnen wel even herinneren aan het feit dat we in ons Brussels dialect feitelijk maar 21 van de 26 gekende letters gebruiken. Niet dat we die andere niet mooi vinden, maar ofwel spreken we ze niet uit, zoals de H, ofwel worden zij in de geschreven vorm vervangen door andere letters om verwarring te vermijden bij niet-dialectsprekers die toch wat in het Brussels zouden willen lezen. Zoals de C die ofwel als S of als K wordt geschreven, of de Q (als K), en de X en de Y. Et es mo da g’et wet, vè de rest muigde da vergeite.

WE BEGINNEN UITERAARD MET DE LETTER A

Om al onmiddellijk de groemelpotten te plezieren: ook in de herfst kan je elke dag van de zon genieten. Je stapt ’s morgens uit bed, liefst met je beste been. Je slentert naar de keuken, rekt je uit, doet de deur open, en je merkt dat het buiten koud is. Het regent, hagelt of sneeuwt, er hangt misschien ook wat mist, je rilt even, maar toch: je tovert een heel grote glimlach op je gezicht. En je roept tegen de kou: “stap et op tisj, ik gon toch de zonne oêle”. En je draait je om, stapt deze keer gezwind naar het aanrecht, waar je een mooie ronde vrucht uit de fruitmand neemt die je even gezwind uitperst en waarvan je het sap in een groot glas giet. Dat sap heeft dezelfde kleur als de vrucht (Ollanders uute da ‘zudoransj’) en je twijfelt… Want je dacht aan appelseen, verbrusseling van het Nederlandse (of moote me zegge Schuu Vloms?) appelsien… Niets mis met appelseen, in het dialect kan je immers geen fouten maken, niemand staat daar op te wachten. Maar ja, er is een ander woord voor, dat stilaan in de vergetelheid is geraakt. Maar waarvan wij vinden dat het echt wel een revival verdient: onze gooien aaven AROINJAPPEL.

Naar ons weten wordt dit alleen of hoofdzakelijk in Brussel gezegd. Het komt natuurlijk van ‘oranje appel’, en daarmee bewijzen we alweer dat ons Brussels dialect niet moet onderdoen in de grote Nederlandse stam. Want zelfs den Hollander horen we vandaag niet meer zingen over zijn ‘appeltjes van Oranje’. Voilà sè, zegt da kik et a gezeid em!

EN WIE A ZEGT MOET OOK…

…B zeggen natuurlijk. En terwaailest da me dèn efforkes doon vè opneut mier Brussels te klappe, kan het ook gebeuren dat we wat naar onze woorden moeten zoeken. Of dat we over onze woorden struikelen. Geen nood, daarvoor hebben we een prachtige omschrijving: BROEBELE! Of volgens Marcel de Schrijver ook tottele als synoniem. Alhoewel tottele naar mijn mening eerder wijst op stotteren en dus bij stotteraars (of totteleirs en tottelesse) past, daar waar het broebele iedereen wel eens overkomt, al dan niet in beschonken toestand. Of mè e stuk in a zjilei. Marcel vertelt in zijn bloemlezing overigens ook dat een van zijn vrienden, conférencier Willy Van Cauwenbergh, zich destijds bij het begin van een optreden dikwijls voorstelde als iemand die zes talen sprak: Vloms, Frans, broebele, akkele, tottele en zievere. Ik denk dat nogal wat Brusseleirs zich hierin ook zullen herkennen.

Voor alle zekerheid willen we er nog wel aan toevoegen dat ook het water kan BROEBELE. Dat betekent dan borrelen. Zoals in: “doet et veu oeit, et woêter es al on ’t broebele”; waarmee bedoeld wordt dat het water kookt.

In ieder geval wil ik iedereen van harte aanmoedigen om ons schuun Brussels dialekt volle gaas te beizege, uuk al moede dobaa vantaaid is broebele. Domei kunne d’ander is goo lache, en de besten onder ons lachen wel met hun eigen gebroebel mee…

Geplaatst op door

MERCI JOJO!

Bij mijn vorige rubriekjes waren we begonnen met een particulier alfabetisch overzicht van plezante of bijzondere Brusselse woorden. Maar dat moet nu even wijken voor een bijzondere bijdrage aan een buitengewone artiest die ons Brussels op een onnavolgbare manier in ons hart heeft gezongen.

HOMMAGE AAN JEAN JULES VANOBBERGEN, ALIAS LANGE JOJO & LE GRAND JOJO

Als ik jullie vertel dat deze ochtend op de tram net voor mij een man plaats nam die overduidelijk van Aziatische oorsprong bleek te zijn, zal je mij ongetwijfeld vragen: “ne Chinuus?” En als ik er dan nog bij vertel da daane pei op zanne schuut ’n duus aa, kan ik zo al je volgende vraag inschatten: “wovui ’n duus en gien valees?”

Deze namiddag kon ik – eindelijk! want met de Covid-tiestanden was dat niet evident – mijn goede oude vriend Joe bezoeken. Joe zit thans in het rusthuis in Koekelberg. Ze hadden hem daar opgenomen want hij zat “vol rumatis en ij verleesde zan oêr”, en zit “naa tusse de peikes en de meikes van ‘t hospice.” Pertang ij was nen terreebelen bandeet, hij overviel ooit zomaar in zijn eentje de hele trein naar Oostende. Je kent hem ongetwijfeld nog als Cowboy Joe…

En als ik je vraag wie was Julius Caesar, of Jules César in ‘t schuu Frans? Je zou me kunnen antwoorden: ’n staar van de footbal! En dobaa aa’m nog schuun biene, schuun biene Jules César !… Niet te verwarren met Victor, die andere vedette van het Belgisch voetbal, die met “‘n fuzee in zan broek”.

Enig probleem is wel dat je nu op school nog moeilijk kan uitleggen dat Jules César een Romeinse generaal was die met zijn legioenen de ‘brave’ Galliërs kwam ambeteren. A moins da de kette paaze da dei legioone van den l’AS Roma of van de Lazio woêre.

Ik zou nog even kunnen doorgaan met dergelijke verhalen, gedistilleerd uit de talrijke populaire liedjes ie Jules Vanobbergen ons tijdens zijn rijke carrière heeft voorgeschoteld. Want populair waren ze wel. Meer dan 30 hits heb ik zomaar in een handomdraai gerecenseerd uit zijn indrukwekkende discografie: ik em et dèn wel ouver detteg leekes dee da ge zoemo kunt meizinge, of da ge in eeder geval vanzeleive al ne ki guud èt. En opgelet: ik heb het dan nog alleen over een dertigtal successen die hij als le Grand Jojo in het Frans zong en uuk in ‘t Vloms onder zannen andere pseudonyme Lange Jojo.

Allien al dui daanen bilinguisme was et nen Belsj vollen bak. Pire : et was Brussels vollen bak, car son français était bel et bien soit du bruxellois français, of -als je dat liever hoort- ‘Beulemans-Brussels’, terwijl zijn Vlaamse versies in het dialect werden gezongen, et es te zegge Brussels-Vloms. Mais c’est encore plus pire: et was Brusseleir vollen bak, want zijn gezongen vertelselkes waren niet meer of niet minder dan de kristallisatie van onze Brusselse zwans. Het zette hem feitelijk op dezelfde hoogte als onze grootste surrealistische artiesten.

Wee anders as Lange Jojo kan van Jules César ‘n star moêke mè schuun biene ? En geef toe: wie anders dan Lange Jojo had het epos van Cowboy Joe kunnen zingen, die de trein naar Oostende overviel en zijn carrière beëindigde vol rumatis en klasjkop in ‘t hospice ? Et wie anders dan een Brusselse zwanzer zou zich zorgen maken ouver et faait da daane chinuus op zanne schuut ‘n duus aa en gin valees ?

Onze Jojo was in ieder geval een groot artiest buiten categorie. Ik zou hem evengoed kunnen eren door zijn hele carrière te overlopen, of zijn jeugd in onze gemeente Koekelberg. En die sappige anekdotes uit de oorlog bij zannen bompa, bienaaver in de waaik Zwet Vaaiver. Of de verhalen in de winkel van za moema, in de gebeure van de place Simonis. Of onze loopbaan die even parallel liep in de oude unitaire provincie Brabant (oei, dat es uuk al lank geleie!). En nateurlak den titer van Koekelbergeneir vè ’t leive da’k et plezeer gad em van em te kunne geiven in 2013 in et gemaintenoeis, gakkompanjeid dui zanne kameroêt Coco van Babbelgem.

Maar waar we niet omheen kunnen: hij laat ons een indrukwekkende erfenis na met schitterende liedjes, onze taal, onze zwans, ons surrealisme. Hoe zouden we inderdaad beter kunnen illustreren wat we bedoelen met immaterieel en oraal erfgoed dan door te verwijzen naar die flamboyante discografie van Jean Jules Vanobbergen, alias Lange en Grand Jojo ?

Om te besluiten zal ik een gewaagde vergelijking maken – comparaison n’étant pas raison, zoals men in het Frans zegt. Zelfs 40 jaar na zijn dood loopt de danspiste in een discotheek of op een bal onmiddellijk vol als je een hit van Claude François hoort spelen. Wel, ik geloof rotsvast dat je binnen 40 jaar in de voetbalstadions nog steeds de “olé olé olé olé’s” van Jojo zal horen, en dat in menig stamenei in Brussel en ver daarbuiten “chef un p’tit verre on a soif” door toogkoren wordt aangehouden.

W’emmen ien van onze plezantste ketsjes verloure, mo wel iene woda me bizonder feer muigen op zaan. As ge da mo wet…

Merci Jojo!

Geplaatst op door

WIE A EN B ZEGT… MOET GEEN C SCHRIJVEN

De vorige keer hadden we het in een speciale hommage over Jean Jules Vanobbergen, alias Lange Jojo, die ons spijtig genoeg had verlaten. Daardoor moest onze reeks over de spelling van het Brussels even wijken. Maar dat hernemen we dus nu opnieuw.

Even ter herinnering: het dialect hoef je niet neer te schrijven, dat is in essentie een spreektaal. Een toêl da ge klapt, ni da ge schraaift. Maar soms heb je die geschreven versie wel nodig. Denk maar aan de teksten die moeten dienen om theaterstukken in het Brussels voor te bereiden, of bij liedjes in het dialect, of bij poëzie. Mocht Jan De Baets zijn ‘Rue des Bouchers’ niet in het Brussels geschreven hebben, dan zou Johan Verminnen daar jaren later ook niet een hit van gemaakt hebben.

We waren dus begonnen met een overzicht van plezante of bijzondere Brusselse woorden aan de hand van een alfabetische volgorde van de beginletters. Na de klinker A en de letter B komen we vandaag dus aankloppen bij C en D.

WIE A EN B ZEGT… MOET GEEN C SCHRIJVEN

Zoals Marcel de Schrijver en Sera Devriendt in hun spelling van het Brussels dialect voor de Academie van het Brussels schreven bestaat C niet als losstaande letter in het Brussels dialect. Alleen in woorden met ‘…ch…’

Of alleen in eigennamen, of wanneer we woorden neerpennen uit een andere taal, meestal het Frans. Die vreemde woorden geven we dan ook schuin of cursief  weer.

Inderdaad, in het Brussels zal je de C uit het Nederlands uitspreken als S of als K. En we zullen het dan ook op die manier neerschrijven. Een citroen wordt dan ne sitroon, een comité e komitaait, een voetbalclub ne footbalklub, enzoevoesj. Of etcetera – en daar mag die C dan wel blijven staan.  

Zo kon je als kleine ket ’s morgens gauw ne couque suisse verorberen (geef toe dat  koek swis minder smakelijk oogt) vooraleer je met je calepin (of boekentas) naar school fietst. Waar de concierge je traditioneel in zijn even traditionele cache-poussière goedendag knikte. En ’s zondags kon je met noenkel in de cabine van  zanne kamjong meiraaie; wie het op zijn Frans uitspreekt schrijft dan gewoon camion. Om daarna met nichten en kozijns cachette-cachée te spelen (de Frans-Brusselse versie van het Frans-Franse cache-cache). Veel Brusseleirs zullen zich dat beter herinneren als stoppenbol, het kinderspel waar alle deelnemers zich verstoppen behalve één, die dan de opdracht heeft de anderen te vinden.

DE D VAN DUI DE DUI DUI

Toen het Brussels Volkstejoêter het stuk ‘Dui de dui dui’ ten tonele bracht kwamen we Franstaligen tegen die ons verbouwereerd vroegen wat dat betekende: ‘doewie de doewie doewie’?… Eerst moesten we uitleggen dat het betekende ‘door de deur door’, en daarna dat ze de klanken uit het Brussels niet ‘op zijn Frans’ moesten lezen. Meteen was ook duidelijk (doeidelaaik oftewel kleir) wovui da me gelaaik emme van onze spelling op za vloms te beizege. W’eksplikeidege dèn da dei ‘ui’ ni oeit et Frans komt mo oeit et Vloms, gelak as in het Nederlands duif. Dat es in ’t Brussels uuk gin doewief mo wel ’n doeif. Niet te verwarren met une doef. In het Frans-Brussels zal men van iemand die te diep in het glas gekeken heeft zeggen ‘il a une doef’. Let wel: da zegge waailen ondertussen uuk. Vantaaid zëlfs ni van ’n ander mo van ons aaige…

Meestal spreken we van doef als het drukkend warm is. Marcel de Schrijver vertelt dat een Brusseleir ooit tegen de koning zou gezegd hebben ‘il fait doef, Sire!’ Voor de ene was dat de burgemeester van Vorst tegen Albert I bij een zondagsconcert, volgens een andere anekdote van Cypriaal Verhaevert was het ne Voêtkapoon (Vaartkapoen uit Molenbeek) tegen Leopold II.

Wie het ook was weten we niet, en dat gaan we wellicht niet meer te weten komen. Anders gaan we met de geschiedenis beginnen te dasjtere. En zo dwês zijn wij natuurlijk niet. En daarbij, het is al redelijk laat, tijd dus om ons beddeke op te zoeken. Nog even naar buiten kijken, aan de overkant zitten ook geen kinderen meer. Daar straks zaten de ketsjes nog zoals wij in onze jongen tijd op den dërpel naast mekaar. Allemo te speilen op uile tokkelmasjinkes. Ik heb van dat geschrijf precies een druuge keil gekregen. Agaa nen drasj zjeneivel in e klaan druppelgeloske. Ara, da zal ma smoêke. En dèn dodookes doon. Sloppel!

 

Geplaatst op door

DE KLINKENDE CHAMPION VAN ET BRUSSELS: DE ‘E’!

Even ter herinnering: we waren in de vorige edities begost met een overzicht van plezante of bijzondere Brusselse woorden aan de hand van een alfabetische volgorde van de beginletters. Na de klinker A en de letters B, C en D komme me naa dus logischerwijze terecht bij de wellicht meest gebruikte klinker in het Brussels dialect die bovendien in talloze variaties geserveerd wordt: de E.

Je mag gerust stellen dat onze goede vrienden Marcel en Sera, toen ze destijds de spelling voor het Brussels dialect uitwerkten in opdracht van de Akademee van et Brussels, op die E een tijdje hebben zitten ‘sjikken’. In hun overzicht van de klinkers en tweeklanken onder de welluidende titer ‘welke letters voor welke fonemen in het Brussels?’ neemt ons E-ke meer dan een derde voor zijn rekening, echteg en techteg woê.

DE KLINKENDE CHAMPION VAN ET BRUSSELS: DE ‘E’!

Bezee mo: van de 22 Brusselse woorden in deze tekst die tot deze lijn in vetjes staan zijn
er niet minder dan 17 waar één of meerdere E’s staan te pronken. Geen klinker of mede-
klinker die beter doet. Maar ze worden niet allemaal op dezelfde manier uitgesproken, de
klank van de ene is niet noodzakelijkerwijs die van de ander. Ook in hetzelfde woord,
zoals in echteg en techteg. De eerste E klinkt zoals de eerste van Akademee. De tweede is
dan weer doffer en vinden we terug in het lidwoordje et, of in de werkwoorden begost
en komme. En de lange E van Akademee es d’aaigeste als die in bezee. De enige waar
al een accent op staat is in woê (‘waar’ in ‘t schuu vloms), maar dat gaat dan weer over de
uitspraak van de O die aan de E voorafgaat.

Gekomplikeid? Ja en nee. Marcel en Sera hebben voor de weergave van de grote verschei-
denheid van de uitspraak van onze E feitelijk een redelijk eenvoudige oplossing gevonden.
Uitgaande van het feit dat het Brussels als een van de Brabantse dialecten behoort tot de
Nederlandse taal schrijven we het op dezelfde manier als we dat in het Nederlands zouden
doen (voor zover dat nodig is, want zoals al zo dikwijls herhaald: een dialect is in de eerste
plaats een gesproken taal, ’n toêl da ge klapt).

Met weliswaar een vocabularium dat eigen woorden heeft of kweekt, en vooral andere
klanken produceert dan de standaardtaal of zelfs een zeer naburig dialect. Maar wat je
hoort schrijf je op, in ’t vloms dus. Nen eksempel? De OU: in ’t schuu vloms klinkt da gelak
as in ik hou van jou. In ’t Frans gelak as ’n OE (ik hoe van joe ;-)… ).  Bref, vanèr no de E: omdat die klinker op veel tefrente manieren wordt uitgesproken moesten Marcel en Sera wel enkele hulpmiddeltjes gebruiken. En daarvoor kwamen ze uit bij de Franse en Duitse accenten. Den accent aigu (krol no links), den accent grave (krol no rechs), den accent circonflexe (kapke op de letter), en uuk den umlaut (twie poeinkes op de letter).

Voilà, en as ge’t naa nog ni verstoên èt, doet dèn gelak as da nènèn (man bomma) altaaid zaa: legt er aa kop baa. Of spel mè a tiene tot et vermoêk van a eele! En dobaa, et es ee vè de moment vuil te werm. Ik gon agaa ’n fles limonaad oêlen op den oêk in d’espeseederaa.
Santei, en tot de noste ki!

Geplaatst op door

DE MEIDEKLINKER DA GE ET BEST KUNT FEIZELE: DE ‘F’!

Na de vorige edities waarin we begost waren met een overzicht van plezante of bijzondere Brusselse woorden aan de hand van een alfabetische volgorde van de beginletters, waren we na de letters A, B, C en D bij de E oeitgekomme, die in talloze variaties geserveerd wordt. En wie E zegt, zegt vanaaiges ternoê ook F, of ‘eF’, of ‘Fë’. En opnieuw duiken we met onze goede vriend Marcel de Schrijver in zijn onnavolgbare woordenschat van ’t es on aa naa! (tussen okskes: daanen boek is nog altijd te koop bij Brusseleir! – ’t es mo da g’et wèt…).

DE MEIDEKLINKER DA GE ET BEST KUNT FEIZELE: DE ‘F’!

Om aan te duiden dat iemand niet luidop praat om te vermijden dat teveel mensen zouden horen wat gezegd wordt zullen nogal wat Brusseleirs het vandaag hebben over floisjtere (fluisteren). Maar eigenlijk bekt feizele meer authentiek. Wie meestal niet feizelt dat is alleszins de aanstellerige betweter, den dikkenek, die we best met een dubbele F aanduiden: ne fafoel. Marcel de Schrijver leert ons via Dr. Leo Goemans in ‘Leuvens Taaleigen’ dat het woord zou afgeleid zijn van het Waalse fafouye en farfouyeû.

 

Minder grof is iemand die je met het adjectief fars kan omschrijven. In het Frans betekent een farce klucht of grap, of nog een vulsel, zoals bij onze kerstkalkoen. Maar in Brussel wordt het gebruikt in een betekenis die je best met een voorbeeld omschrijft. Zo is bijvoorbeeld fars, een kind dat, wanneer er bezoek is, niet is zoals anders, maar een gemaakt of zelfs aanstellerig gedrag vertoont, dat luider spreekt en lacht dan gewoonlijk. Maar fars kan in ’t Brussels ook tegenspoed of onheil betekenen. Mè alleman zoe gemakkelaaik te geluuve kunde vantaaid liereke farse vui-emme (door iedereen zo maar ongecontroleerd te geloven kan men soms in grote problemen verzeild geraken).

 

Uuk ’n tof woud es famuis. Famuis komt natuurlijk van het Franse fameux, maar wordt in het Brussels vooral gebruikt in de betekenis van: bijzonder, enorm, erg. Zoals: et es famuis koud (het is erg koud), ei aa ne famuize kaa vast (hij was zwaar verkouden). Dat is trouwens wat we de laatste weken rondom ons ook hebben vastgesteld, nogal wat vrienden en kennissen liepen er snotterend of hoestend bij. En geluuf ma, da was ne famuizen uup snotnuize ba-ien!

 

Maar de winterse kou heeft dan ook weer zijn goede kanten. Vooral dan als het ne famuize vrieskou is. Dat helpt om het fernaain te bestrijden. Fernaain is een verbastering van het Franse vermine, waarmee we insecten, parasieten, schadelijke dieren, kortom ongedierte aanduiden. Maar in het Brussels leggen we ook de link naar venijn. Zoals Marcel schrijft is e fernaain een vals, verraderlijk en hatelijk iemand die bekwaam is om twie kassaastiene teigen ien te doon vechte zëlfs as z’on twie verschillende kante van de stroêt ligge. Iemand dus die alle mensen, zelfs vrienden, tegen elkaar op stang kan jagen.

 

We kunnen natuurlijk niet door het F-bestand wandelen zonder de flèche te citeren. In het Frans is une flèche natuurlijk een pijl, maar bij ons is dat ofwel een ladder in een dameskous, ofwel een trolleystang. Oei, wat es da? hoor ik nu al een paar lezers hardop denken (gef too, dat es wel straf newo, da kik aaile van ee op vuirand al kan uure paaze…). Awel, een trolleystang is de vaste stang van de beweegbare contactbeugel die dient als stroomafnemer aan een elektrisch voortbewogen tram of bus. As da ni schuun gezeid es (let op, da’s ni van maa, en uuk ni van Marcel, mo van onze kameroêt van Dale). Bij de Brusselse trams en ook bij de trams van de buurtspoorwegen die tot in het hartje van de stad reden, en ook bij de enkele lijnen van Brusselse trolleybussen, sprong soms de trolley of de flèche van de stroomdraad af en moest de wattman (conducteur) of de receveur (de ontvanger, zolang die er nog waren), uitstappen om hun rijtuig weer aan het net te koppelen. Toen zong men ook van “Jef de flèche es af (enzoevoesj…)”

 

We kunnen nog een tijdje doorgaan met woorden die beginnen met onze fë, gelak as fasjoon, fermi, flaa, flessevringer, floeite, floitsjesbee, floos, flosj, flouskes, foef, fluis, foleekes, frette, fritte, froesjele, frotte, fuur, elk met een aparte betekenis en een reeks soms uiteenlopende uitdrukkingen. Maar die kunnen jullie ook ontdekken in het schitterende naslagwerk van Marcel.

 Maar eentje heb ik ondertussen zelf herontdekt en wil ik jullie zeker niet onthouden: fleur de ‘buktapaktop’. Werd vroeger gezegd van sigaretten die gerold werden met toobak van meestal op straat opgeraapte peukjes. Een gewoonte die nogal wat Brusseleirs hadden aangekweekt tijdens de Duitse bezetting in W.O.II. Mijn eigen peter bleef jaren later trouwens elk peukje oprapen dat hij ergens zag liggen.  

Ik kan deze bijdrage natuurlijk niet afsluiten zonder jullie op mijn beurt het beste toe te wensen voor 2023. En ik zal alvast een goede faaro op jullie gezondheid drinken. Santei!

Geplaatst op door

DE LETTER VAN DE WEIK: DE G VAN GARDEVIL.

We zijn in onze reeks met een overzicht van plezante of bijzondere Brusselse woorden aan
de hand van een alfabetische volgorde van de beginletters vorige keer garriveid on de letter
F. En dat wil vanaaiges zeggen dat we vandaag belanden bij de volgende in den ABC, namelijk de letter G. Let wel: we hebben het over de G zoals je die in het Nederlands uitspreekt, zoals in gooiendag of gooie merget. Je hebt ook woorden, vooral als die uit het Frans komen, waar de G anders wordt uitgesproken, zoals wanneer iemand een mooi gebaar stelt – ei dei ne schuune geste, dan zet je het woord cursief als het onveranderd blijft in ’t Brussels. Als het woord echter wel anders wordt uitgesproken zet je het met een aangepaste combinatie van medeklinkers: zoals bijvoorbeeld e zjestemenneke. Voor alle duidelijkheid: we zullen het hier en nu dus hebben over de enige echte G, godverdoeme! En opnieuw duiken we daarvoor met Marcel de Schrijver in zijn prachtige bloemlezing ’t Es on aa naa!

DE LETTER VAN DE WEIK: DE G VAN GARDEVIL

De eerste vrienden waaraan we met veel sympathie denken bij de letter G zijn natuurlijk de Gardevils. Dat zijn de mannen die het meeste werk hebben middenin de zomer. Zij moeten immers jaarlijks de cortège van de Maabuum akkompanjeiren en defandeire op de planting op 9 augustus. Bij Marcel de Schrijver lezen we over hen het volgende: GARDEVIL, van het Frans “garde-de-ville” = vroeger: politieagent. Het bekende wijsje van Lup lup lup de gardevil es doê kent iedereen wel. In zijn bloemlezing preciseert Marcel overigens dat deze Brusselse tekst werd gezet op de muziek van de 5 de figuur van de Engelse quadrille – quadrille van de lansiers – van J.L. Olivier Metra. Maar kennen jullie ook de rest van het liedje?

VOOREERST KOMT

Lup lup lup de gardevil es doê, de gardevil es doê, de gardevil es doê, Lup lup lup de gardevil es doê, de gardevil es doê
Je kan dat een paar keer herhalen, telkens wat sneller of op een andere wijze gezongen. Maar er bestaat ook een vervolg, en dat luidt zo:
En ‘k zoê ni geire luupe vè de gardevil (ik ben niet van zins weg te lopen voor die politieagent)
en nog: Mè zan krumme puuten en zanne oeilenbril (want hij heeft kromme benen en draagt een uilenbril)

Bij de letter G kunnen we weer een hele reeks toffe Brusselse woorden bovenhalen. Zo een
heel gewoon Nederlands woord dat je op dezelfde wijze uitspreekt en schrijft in het Brussels, maar waar ontelbare uitdrukkingen en gezegden rond geweven zijn. En opnieuw
belanden we bij onze vriend Marcel. Telkens wij hem konden uitnodigen om een van onze
lessen Brussels bij te wonen fleurde hij die op zijn onnavolgbare wijze op een lezing over
het woord ‘gat’. In zijn bloemlezing ’t Es on aa naa (en natuurlijk ook in de Franse versie
’t Kakkenesjke) zal je niet minder dan drie bladzijden vinden met expressions ouver et
gat. We pikken er voor ons eigen plezier een tweetal uit die we persoonlijk koesteren:
’t Gat van den deuvel, het gat van de duivel, een nogal mysterieuze Brusselse definitie van
een spiegel; en Ui gat sloêgt achtentaggeteg, haar gat slaat achtentachtig, wordt gezegd van een vrouw die een heupwiegende gang heeft.

Natuurlijk kunnen we nog heel wat andere gezegden en woorden met de beginletter G voor-
schotelen. ’n Ander woord dat we aldus konden geven is gegouve. Gegouven es gegouve
newo, dat es ten andere wa da waailen ee na in al dei magazines al van in et begin doon.
Allei, om onszelf te plezieren: wat denk je van gaffele? Of galosje (‘ons bomma dei zwumt
mè galosje…), of nog: ne gekaleide pei, dee goo gastikeid es. En verder: het heeft geregend en et es ee glaiteg (of gletteg). Hij is op za gat gevallen, en is nogal gabumeid. En ikke, ik em oenger en dëst gekreige. Ik pak ma nog ’n gozet; en dobaa ne gooie guis, ara. Santei!

Geplaatst op door

Eddy Van Gelder lost Johan Verminnen af als voorzitter Brusseleir!

De waarde van Johan was enorm, en bovendien kan ik niet zingen.” Na tien jaar één van de absolute boegbeelden van Brusseleir! te zijn geweest, geeft Johan Verminnen als voorzitter van Het Bestuursorgaan het stokje door aan Eddy Van Gelder, die nog vier nieuwe bestuursleden verwelkomt.

Johan Verminnen hoeven we uiteraard aan niemand meer voor te stellen. Wanneer we de zanger van In de Rue des Bouchers, Brussel en Ik wil zo graag de wereld zien ontmoeten, zit hij nog altijd midden in de concerttournee rond zijn zeventigste verjaardag, die eigenlijk in het coronajaar 2021 viel. Dat een wijd en zijd bekende ambassadeur van Brussel, het Brusselse lied en de Brusselse taal tien jaar lang mee aan de kar van Brusseleir! trok, was van onschatbare waarde, maar aan sommige mooie liedjes van Verminnen komt dan toch een eind. Hij wordt op de voorzittersstoel vervangen door Eddy Van Gelder, die op zijn beurt al vijf jaar in de raad van Bestuur zetelt. Van 2003 tot 2020 was deze econoom ook al voorzitter van Het Bestuursorgaan van de VUB, terwijl hij van 1984 tot 2017 de functie van algemeen directeur van de Gewestelijke Investeringsmaatschappij Brussel (GIMB) had, en betrokken was bij het bestuur van het Kaaitheater en het Magritte Museum in Jette.
“Toen Geert Dehaes mij meer dan tien jaar geleden vroeg om bij Brusseleir! te komen, heb ik deze vereniging beter leren kennen en sprak ze mij meteen enorm aan,” aldus Johan Verminnen. “Geert wilde een bestuursraad maken die niet bestond uit leden van de vereniging, maar die er wel belangstelling voor hadden, en beschikten over netwerken die
de vereniging ten goede zouden komen. Dat vond ik een goed idee. Als je de bestuursraad overloopt, dan zie je mensen uit allerlei domeinen die iets wezenlijks kunnen toevoegen. Ik ben uiteindelijk tien jaar gebleven en dat vind ik een correcte tijd. Ik heb de vereniging in die jaren echt zien groeien en er alleen maar positieve dingen gezien. De vereniging is dus in goede doen, maar ik vind het gezond dat je op een bepaald moment afscheid neemt van je
functie om ze over te laten aan andere mensen met weer nieuwe ideeën en perspectieven. Met Eddy is er ook meteen een geschikte opvolger als voorzitter, omdat hij de vereniging echt goed kent en altijd veel belangstelling heeft gehad voor de culturele werking.”


❛❛ Ik heb de vereniging in die jaren echt zien groeien en er alleen maar positieve dingen gezien. De vereniging is dus in goede doen, maar ik vind het gezond dat je op en bepaald moment afscheid neemt van je functie om ze over te laten aan andere mensen met weer nieuwe ideeën en perspectieven.” Johan Verminnen

Eddy Van Gelder: Ik ben er vijf jaar geleden bij gekomen. Ik was een regelmatig bezoeker van het Brussels Volkstejoêter. Mijn schoonbroer Tony Mary zat toen ook nog in Het Bestuursorgaan, en ik was nog voorzitter van de VUB, waar Brusseleir! contact mee zocht om een aantal zaken samen te doen. Op de VUB zijn er een aantal mensen met taal en dialect bezig, en met de manier waarop die samenhangen met identiteit. Rector Caroline Pauwels – die er vandaag helaas niet meer is – en ik zijn toen toegetreden. Elke speech die ik aan de VUB gaf eindigde ik ook met de uitspraak “voesj mè de koesj!”, die ondertussen een slogan is geworden op de VUB, en die ook de jongeren hebben overgenomen. Ook van het gezegde van de Franse wiskundige Henri Poincaré – “Het denken laat zich nooit onder-
werpen…” heb ik een Brusselse vertaling laten toevoegen aan de dertig andere verlangen die op de campus hangen.”

Wat doet en bepaalt zo’n Bestuursorgaan? En hoe kunnen we ons zo’n vergadering voorstellen?
Johan Verminnen: Zo’n vergadering is om te beginnen zeer amicaal en een echt plezier. Met allemaal mensen die zeer begaan zijn met Brussel, met erfgoed en met de vereniging. Ze houden toezicht op de manier waarop de vereniging het stelt. Buigen zich over de vraag of er genoeg middelen zijn, gaan ook op zoek naar middelen, en bestuderen de projecten die de vereniging voorstelt.

Van Gelder: Ook hier is de motor Geert die alles goed voorbereidt. Zo hebben we pas ook het beleidsplan voor de volgende jaren goedgekeurd. We discussiëren ook over bepaalde accenten die moeten gelegd worden, zoals de extra aandacht die we vanaf nu aan jongeren willen besteden. Tegelijk met de voorzitterswissel worden ook een viertal nieuwe en ook jongere mensen aangetrokken in de raad van bestuur, waaronder Bart Decoster die uit de media komt (hij is huidig CEO van Ads & Data, dat de reclameregies van SBS Belgium, Mediahuis, Pebble Media en Proximus Skynet bundelt), Lynn Tytgat van de VUB die daar coördinator is van weKONEKT.brussels – een partnerschap tussen VUB, ULB, EhB en aantal Brusselse organisaties om de band tussen de universiteit en Brussel aan te wakkeren – en daarnaast ook directrice Karla Verlie van de academie voor muziek en woord van Sint-Agatha-Berchem, en Gil Dumarey, manager in de voedingssector en ook fervent Brusselliefhebber.

Verminnen: Zo heeft Brusseleir! in al die jaren, en ondanks corona, veel meer gedaan dan zich alleen maar in stand houden. En dan vind ik eigenlijk wel dat de steun van de overheid daarvoor groter zou mogen zijn. Soms heb je de indruk dat je op bedeltocht moet gaat om middelen te vergaren, en dat je daarbij niet altijd met respect wordt behandeld. Dat is wel iets dat mij de laatste tijd tegen stak. Eén van de onderdelen van Brusseleir! is natuurlijk het succes van het Brussels Volkstejoêter in Brussel en de regio errond. Ik ben trouwens naar een voorstelling in de Minard in Gent gaan kijken die ook volzet was. Maar dat wil nog niet zeggen dat je jezelf kan bedruipen. Want qua personeelsbezetting is het een onderbemande vereniging, waar enorm veel werk wordt gepresteerd door een aantal individuen. Men vergeet ook wel eens dat we heel erg steunen op een grote groep van vrijwilligers. Dat is een enorm sympathieke kant van de vereniging: al die mensen die zich inzetten alsof het om hun leven gaat. Daar heb ik enorm veel respect voor. De positiefste kant van Brusseleir is misschien wel de vriendschap die er is tussen al die leden. Dat merk je als ze bij elkaar komen. Ik heb zelden zo’n vereniging gezien in mijn leven.

Van Gelder: Het is het gevoel tot dezelfde gemeenschap te  behoren. Dat Brussels verbindt. Ik ben ook een Brusseleir die in het Brussels is grootgebracht. Toen ik ooit een speech moest geven op één van de boten op het kanaal, had ik het over ‘boordevol Brussel’, omdat
alles wat ik ooit gedaan heb te maken heeft met Brussel. Hier bij Brusseleir! gaat iedereen daarin mee. Spijtig genoeg moet je ook vaststellen dat dat publiek ook wat veroudert, en dat het moeilijker wordt die mentaliteit van ongebondenheid door te geven. Want het gaat niet alleen over het dialect maar ook over de mentaliteit.

Verminnen: Wat zeker nooit zal verdwijnen is dat Brussels gevoel, dat misschien nog belangrijker is dan de taal. Je kan dat moeilijk uitleggen, maar het zit in hoe men kijkt
naar het leven. Leiven en loête leive, maar tegelijk iets opbouwen, met een soort fierheid en eigenheid.

Van Gelder: Als ik nog eens de vergelijking met de universiteit mag maken, denk ik dat het niet voor niets is dat baron Pierre-Théodore Verhaegen in 1834 de ULB in Brussel heeft opgericht. En niet tégen het geloof, maar tegen de structuur van de kerk die alles in handen
had. Zoiets kon in Brussel, zoals je hier vandaag nog altijd dingen kan doen die je nergens anders kan doen, omdat de openheid van geest hier aanwezig is.

Verminnen: Ik heb het geluk gehad een hit te scoren als de In Rue des Bouchers, die gebaseerd was op de tekst van de Brusselse volkszanger Jan De Baets (1866-1953). Ik woonde als jongere in Wemmel en ging in Jette naar school, en om het met Jacques Brel
te zeggen: Bruxelles, ‘c’était mon Amérique à moi’: mijn manier om te ontsnappen aan de dorpen. Ik ging soms te voet naar Brussel om in die anonimiteit en in die energie van de stad die beklemdheid van de dorpen te kunnen vergeten. Die verbondenheid met Brussel is altijd gebleven. Eigenlijk is Brussel een vrijstaat! En daar wordt ook buiten Brussel met interesse naar gekeken. Brusseleir! staat voor Brussels dialect en voor het Brussels erfgoed, maar is ook verbonden met andere dialecten van dit land en van Nederland. We houden internationale conferenties over dialecten en het belang van de volkstaal. Als mensen hier
in ’t Oeis van ’t Brussels boeken over het Brussels willen komen raadplegen, dan kan dat.

Mogen we vragen naar enkele bijzondere momenten en evoluties die Brusseleir! de afgelopen jaren mocht meemaken?
Verminnen: Het is niet makkelijk kiezen, maar elk jaar is er weer die Weik van ’t Brussels, en die vind ik elke keer weer een hoogtepunt omdat je daarin veel van onze activiteiten terugziet. En de prijzen die we uitreiken, met de Brusseleir van’t Joêr, en met de Brusseleir vè’t Leive zoals recent aan Vic Anciaux zijn heel bijzonder. Vic is er nu niet meer, maar ik ben zo blij dat we die prijs nog aan hem hebben kunnen geven. Om erkentelijk te kunnen zijn aan iemand die voor Brussel zoveel gedaan heeft. De Brusseleir van’t Joêr werd dan weer een club: Union Saint-Gilloise, die gerund wordt door zoveel jonge mensen. Ik vergeet nooit hoe sterspeler Teddy Teuma in dat mooie stadion de prijs in ontvangst kwam nemen met zijn twee kinderen. Dat menselijke aspect is zo mooi. Verder was een kookproject als Brussels Boef een erg succesvol voorbeeld van hoe Brusseleir! meer is dan men aanvankelijk dacht. Waardoor ook mensen die thuis zijn op andere domeinen, zoals de gastronomie, ons leren kennen. Je krijgt dus telkens verbinding, en dat is ook een doel van onze vereniging.


❛❛ We gaan van het Brussels het nieuwe Esperanto maken, zodat de hele wereld elkaar begrijpt wanneer er Brussels wordt gesproken.” Eddy Van Gelder

Van Gelder: Met ’t Goudblommeke in Papier hebben we voorlopig een locatie voor projecten verloren – we zullen zien of er met de nieuwe eigenaren nog iets mogelijk is – maar anderzijds hebben we met ’t Oeis van ’t Brussels een centrale en goed bereikbare uitvalsbasis gevonden. Daarnaast houden we ook aansluiting met andere verenigingen zoals de AB, Muntpunt of Zinnema. Ook naar Franstaligen doen we inspanningen, en het bereiken van jongeren is een aandachtspunt voor het vervolg. Wat dat betreft groeit het besef dat de Brusselse taal meer is dan het Brusselse dialect van vroeger.

Verminnen: Elke taal is onderhevig aan evolutie. Natuurlijk zijn al die andere culturen in deze stad wat dat betreft heel belangrijk. Die creëren kruisbestuiving. Als je hier een taxi neemt, zal de chauffeur altijd wel eens term uit het Brussels dialect in de mond nemen, al is het maar een vloek op de tram of het verkeer. En zo belanden er omgekeerd ook woorden van vreemde talen in het Brussels, en niet alleen uit het Frans of het Engels.

Van Gelder: We gaan van het Brussels het nieuwe Esperanto maken, zodat de hele wereld elkaar begrijpt wanneer er Brussels wordt gesproken.

Verminnen: En als ze ons toch niet verstaan moêke w’er ‘n tiekeningske baa.

Foto: Guido Van den Troost

Interview: Michaël Bellon

Geplaatst op door

Valérie Wolters, nieuwe algemeen coördinator van Zinnema – ‘Traditie en experiment gaan samen bij Zinnema’

Sinds begin dit jaar is Valérie Wolters de nieuwe algemeen coördinator van Zinnema, het open talentenhuis in Anderlecht waar amateurkunsten en innovatieve praktijken allebei een plaats hebben, en waar ook het Brussels Volkstejoêter kind aan huis blijft.

Tijdens ons kennismakingsgesprekje staat Wolters erop ook haar medewerkers bij Zinnema onder de aandacht te brengen voor de inzet die ze elke dag opnieuw aan de dag leggen, en voor de open armen waarmee ze op haar nieuwe werkplek is ontvangen. “Ik ben zeker dat we er een mooi verhaal van gaan maken,” zegt Wolters, die een echte Brusselse is, en in Molenbeek vlakbij het Karreveldkasteel en de basiliek van Koekelberg woont. “Ik ben geboren in Watermaal-Bos-voorde, heb een tijd in Elsene gewoond, ben dan opgegroeid in Wemmel terwijl ik naar school ging in Laken, en daarna heb ik kunstwetenschappen gestudeerd aan de VUB.”

Dat laatste betekende meteen de start van een rijke carrière in de Brusselse culturele wereld. “Eerst was ik aan de slag in de beeldende kunsten. Daarna ben ik als freelancer in de podiumkunsten gerold, waar ik altijd kunstenaars heb ondersteund bij de ontwikkeling van hun praktijk. Mijn eerste echte vaste job was de oprichting van Margarita Production, een managementbureau voor jonge kunstenaars. Daarna heb ik als zakelijk leider bij het Kunstenfestivaldesarts gewerkt, en de laatste jaren bij workspacebrussels en Kris Verdonck.”

'Traditie en experiment gaan samen bij Zinnema'

Wat betreft het ondersteunen van kunstenaars – zakelijk en inhoudelijk – sluit haar nieuwe functie bij Zinnema naadloos aan op wat ze altijd al gedaan heeft. “De baseline van Zinnema is ‘open talentenhuis’.  talentontwikkeling is onze core business, en onze missie is dat we een open en warme plek willen zijn waar vrijetijdskunstenaars zich kunnen ontplooien en in dialoog kunnen gaan met anderen. ”


“Wat mij enorm aantrekt in het profiel dat Zinnema vandaag heeft, is dat we erin slagen om zowel meer traditionele verenigingen en projecten zoals, het Brussels Volkstejoêter, een plek te geven, als hele nieuwe experimentele vormen. Dat geeft een fijne dynamiek in het huis.” Het Brussels Volkstejoêter zit dus nog altijd goed bij Zinnema, met deze nieuwe gesprekspartner die zeker en vast een mondje Brussels dialect begrijpt. Het is belangrijk dat we aandacht blijven hebben voor dat erfgoed. Ik weet dat het voor jonge Brusselaars niet evident is om het oude Brussels dialect te begrijpen. Ondertussen spreken zij een nieuw Brussels dat ik dan weer niet helemaal versta. Misschien ligt er een toekomst
in het verbinden van dat oude en dat nieuwe Brussels?”

Foto: Guido Van den Troost

Interview: Michaël Bellon

Geplaatst op door

Actrice Mona Mina Leon – ‘Bij het schrijven gebruik ik een vrije taal met Brusselse woorden’

Actrice Mona Mina Leon maakte indruk als een van de hoofdpersonages in de televisieserie 1985 over de Bende van Nijvel. Die speelt zich grotendeels af in de stad waarin ze opgroeide en woont. Haar liefde voor Brussel is dan ook groot.

Natuurlijk wordt Mona Mina Leon (1994) tegenwoordig iets vaker herkend op straat. “Ik voel plots een soort van aura,” lacht ze bescheiden. “Het is heel tof dat de serie zo goed is ontvangen, en dat mensen er zo vriendelijk en lief over zijn. Het is fijn om die erkenning te voelen voor iets waar we allemaal heel hard aan hebben gewerkt.” Voor Mona Mina begon het acteren tijdens de vier jaar opleiding die ze kreeg in het RITCS. Daarna trok ze twee jaar naar Australië waar ze ook theater maakte in het Engels. Vervolgens was ze verbonden aan het Mechels gezelschap Abattoir Fermé van Stef Lernous, en aan kunstencentrum Monty in Antwerpen. Ondertussen combineert ze theater dus met film, én met schrijven.

“Binnenkort hoor je mijn stem in de nieuwe film Ruby Gillman Teenage Kraken van Dreamworks, en in september maak ik een theaterproject met een vriendin. Daarnaast ben ik ook een boek aan het schrijven. Daar komen trouwens ook wel wat Brusselse woorden in, omdat ik dat heel gevoelsmatig aan het schrijven ben, als een stream of consciousness, in een heel vrije taal waarin plots woorden opduiken als “ik loop op mijn ‘slasjen’”, of “het is buiten aan het ‘drasjen’”.

Mona Mina werd geboren in Ukkel en groeide tot haar twaalfde op in Kuregem. Nu woont ze in Jette. “Heel leuk. Toen ik uit Melbourne terug naar België kwam heb ik voor het werk een tijd in Antwerpen gewoond, maar Brussel trok me toch weer aan. Ik denk dat de mentaliteit hier toch echt anders is. Ik denk dat ik redelijk Brussels ben qua gedachtengoed.

'Ik hou van de talen die hier gesproken worden.'

Dat heeft te maken met verdraagzaamheid: er toch eerder vanuit gaan dat mensen goede bedoelingen hebben dan slechte.” “En ik hou ook van de talen die hier gesproken worden,” vult Mona Mina aan. “Ook van het Brussels. Ik heb een tijd in een pralinezaak in Basilix gewerkt, en daar kwam toch nog clienteel dat vollen bak Brussels sprak. Ook op de markt in Jette hoor je het nog best wel veel.”

Toen bleek hoeveel goede reacties acteur Tom Vermeir kreeg omdat hij voor zijn rol als adjudant Goffinard in 1985 Brusselse tussentaal had geleerd met de hulp van Guy Vanhengel, schrok Mona Mina daar niet van. Maar gelooft ze ook dat het Brussels dialect nog in één of andere vorm zal kunnen overleven? “Ik vind het in ieder geval cool dat er instanties zoals Brusseleir! bestaan die het in levend helpen houden, weten waar alles vandaan komt, en de systemen erachter in kaart brengen. Daarnaast is er ook het nieuwe Brussels dat misschien nog niet erkend is als een dialect, maar dat door mensen van mijn
leeftijd en jonger wordt gesproken en dat verschillende invloeden kent. Ook dat is heel interessant.”

Foto: Guido Van den Troost

Interview: Michaël Bellon

Geplaatst op door

Het Kookboek Brussel Boef es wei!

Ben je nog op zoek naar een origineel Moederdag cadeau? Of wil je jezelf culinair uitdagen met het beste dat Brussel te bieden heeft? Goo Neus! Brusseleir! geeft midden april de 2de herdruk uit van het succesvolle Kookboek Brussel Boef.

Om je bestelling snel en gemakkelijk af te handelen kan je het boek bestellen via deze link.

Ben je niet zo vertrouwd met online aankopen? Mail naar boef@brusseleir.eu en we regelen de reservatie en betaling via email of telefoon.

BELANGRIJK:

Je kan dit boek ook ophalen in Et Oeis van ’t Brussels tijdens onze openingsuren. Gelieve dit te melden zodat je geen verzendingskosten (6,00 euro) moet betalen. Geef een seintje indien je zou passeren (02/50 76 93 ) zodat je niet voor een gesloten deur staat. (Vlaamsesteenweg 98, 1000 Brussel)

Wil je graag het kookboek en de tablier bestellen? Plaats je bestelling dan via deze link.                                                             

Wil je graag meerdere exemplaren bestellen? Laat dit weten zodat je maar één keer verzendingskosten moet betalen.

Wa paasde doevan? Leist da ne ki, en doot er dèn ne ki zëlf eet mei!

Geplaatst op door

Overlijden Vic Anciaux, Brusseleir vè et leive!

Vaarwel en veel dank grote mijnheer, verdediger van de Vlaams-Brusselse cultuur, supporter van de Brusselse dialectwerking en surtout copain.

Brusseleir! verkoos in 2022 Vic Anciaux tot Brusseleir vè et leive omwille van zijn jarenlange voorname inzet voor de Brusselse cultuur en het gemeenschapsleven. 

Naast een verdienstelijke politieke carrière zette Vic Anciaux zich voornaam in voor de Brusselse cultuur.  Hij zorgde voor een uitbouw van het Vlaams sociaal-cultureel gemeenschapswerk in Brussel. Onder zijn mandaat werden heel wat cultuurgebouwen aangekocht. Vic Anciaux is ook steeds geëngageerd geweest.  Hij was onder andere voorzitter van de Vlaamse Liga tegen Kanker, vzw CUBIDO, vzw Het Voorplan, vzw NT-2-Brussel en Lokaal Overlegplatform Nederlandstalig Secundair Onderwijs Brussel. Hij maakte eveneens deel uit van de Raad van Bestuur van de VUB, AZ/UZ Jette, Gemeenschapscentrum De Markten, Bronks, vzw Flagey.

Geplaatst op door

Brussels Stamenei! – De Cantus van Woltje, ne gielen oêved studenteleekes

De studenteklub WOLTJE es begost dui nen uup VUBstudente dee den Brusselse folklore tot baa de studente waaie bringe. Ondertusse rassambleire ze uuk studente van ander unifs en écoles supérieures van Brussel, alle réseaux confondus. En ze zaain ni allien derekt gaksepteid geweist dui de sosjetaaite dee mè de folklore beizeg zaain, ze zen uuk ouveral present. En ge kunt ze van kilomeiters vèr uuren afkomme, want ze zingen uile keil oeit uile laaif. Dovui emme ze spesioel ne Codex Woltiensis oeitgegouve, vol mè prouper Brusselse leekes en vanaaiges minder prouper studenteleekes. Wookfanateekers s’abstenir! En dobaa, ze zaain al joêre te gast in ons Brussels Stamenei, en we zeen ze geire komme!

Woltje es ien van de poepe van poepetejoêter Toone. Do spelt em altaaid de rol van ne klaaine kastaar, dee zanne plan trekt, stuuten oeitoilt en op ’n direkte maneer d’ander personnages uile vet geift. Et es sertoe José Géal, Toone VII, dee em vanaf 1964 klainder ei gemokt as et ketsje da me vandoêg kenne. Ei spelt mei in de groetste stukke, onder mier in De Cid, Cyrano, Faust of Geneviève van Brabant (do es em uire zoun). Ondertussen es em de echte mascotte gewëdde van tejoêter Toone en bestoêt em uuk as Ruis van Toone. En ni te vergeite: José Géal daanen es afkomsteg oeit… Koekelberg! En uuk ni te vergeite: in ogustus verleie joêr emme me den traa van Pierre Hennico, de poêpedroêger van Woltje (in et Brussels!) geveed in ons aaige gemaintenoeis in Koekelberg. En mè onze ruis Raimundo d’erbaa. Ara!

Destag 21 mars om 18u30

Info en rezerveire via henri.geeraerts@gmail.com of 0472 63 54 55

Kulteurstamenei de Platoo (Aveneu du Panthéon 14 in Koekelberg)
Geplaatst op door

MARS MORIAU ZINGT SCHUUN BRUSSELSE LEEKES ONDER DE LAMPADAIRE

Da strikske komt vanaaiges van den Brusselse folkgroep Emballage Kado wovan da Mars Moriau de frontman es. Mo deize ki bringt Mars allien ‘n selekse van leekes dat em baien ei gezocht en gebrocht en gezoengen eit gedeurende  de lokdoun in zanne mueekkelder. En doê zat em in de schaain van ne lampadaire. De Mars, zannen trekzak en zanne lampadaire moote zërge vè ’n soirée intime vol leekes vè mè plezeer no te lëstere. De zjuste ambiance van de moment: we zaain dèn oemes mo ’n weik noê Saint-Valentin …

Destag 21 februoêre 2023 (18u30)        

Info en rezerveire via henri.geeraerts@gmail.com of 0472 63 54 55

GC de Platoo (Pantheonlaan 14, 1081 Koekelberg)
Geplaatst op door

De Copains van Brusseleir!

Een initiatief waarmee de sympathie van den Brusseleir voor onze werking kan omgezet worden in censkes, oude, ploêt onder auspiciën van de Koning Boudewijn Stichting. Dankzij de steun van de Copains van Brusseleir willen we met het project Brussels WALLAH OMG jongeren rekruteren die goesting hebben in het Brussels en samen met hen een project uitwerken die hun leefwereld creatief vertaalt.

Word nu van Brusseleir!

Stortingen vanaf 40€ genieten van een fiscaal attest.

Koning Boudewijnstichting: BE10 0000 0000 0404

Gestructureerde mededeling: +++ 623/3734/20003 +++

Payconiq is handig en snel via bovenstaande QR code.

Lees hieronder het interview met Marc Frederix en Tom Asselberghs, bezielers van de Copains van Brusseleir!

Brusseleir! heeft heel veel ideeën, weten ook Marc Frederix en Tom Asselberghs. Maar om al die inspiratie om te zetten in goede en haalbare projecten, zijn er natuurlijk mensen en middelen nodig. Dankzij hun jarenlange ervaring in het bedrijfsleven denken Frederix en Asselberghs daarom mee na hoe Brusseleir! zijn werking nog kan optimaliseren. Een goed voorbeeld is het nieuwe fonds ‘Copains van Brusseleir!’

Marc Frederix en Tom Asselberghs zijn zelf voorbeelden van de grote groep sympathisanten die Brusseleir! omringen, en die graag iets willen betekenen voor de vereniging. Daarom besloten de twee om hun beroepservaring wat betreft netwerking, communicatie, reclame en marketing in te zetten voor de werking van Brusseleir! Hoe ze dat allemaal zien vertellen
ze in dit gesprek. Eerst vatten ze zelf samen waar ze al die ervaring vandaan hebben.

Frederix: Ik ben van oorsprong een Hasselaar, maar ik kwam in 1977 naar Brussel om aan de VUB te studeren. Zo heb ik mijn hart aan de hoofdstad verloren, en ben ik zoals zovelen blijven hangen. Ik heb in Etterbeek, Sint-Joost en Schaarbeek gewoond, en in 1995 ben ik dan naar Overijse verhuisd. Maar ik heb altijd mijn band met Brussel behouden. Na mijn studies filosofie heb ik een tijdje bij De Morgen gewerkt als promotiemanager. Daarna heb ik vijftien jaar lang een reclamebureau gehad, en vervolgens ben ik vijftien jaar directeur geweest van de Nationale Loterij, waar we een aantal stevige merken hebben uitgebouwd. In 2018 heb ik dan beslist uit dat vaste dienstverband te stappen om wat meer ruimte te hebben voor mezelf. Om te reizen en te fietsen, maar ook om vrijwilligerswerk te doen en op te treden als adviseur.

Ik noem mezelf een ‘sidekick’ van kleine organisaties die inzichten kunnen gebruiken over communicatie, marketing, advertising en verbinding met consumenten. Zo ben ik vrij snel in de socio-culturele sector verzeild geraakt, omdat ik ook voorzitter ben van Public vzw, het vroegere Cultuurnet Vlaanderen, van waaruit ook de Museumpas is opgericht, waar ik ook voorzitter van ben. De link met marketing is er nog als voorzitter van de Effie Awards voor de meest efficiënte marketingcampagnes

Asselberghs: Ik woon nu in Merchtem maar ben als Vlaming uit de Noordrand altijd ook een Brusselaar geweest. Ik heb veel in Brussel geleefd en beleefd, heb veel Brusselse vrienden, studeerde aan de voormalige UFSAL Toegepaste Economische Wetenschappen, en volg nog altijd het cultuurleven in de stad. Zo ben ik ook lid van de Brusselse Warande, de ontmoetingsplek voor Vlamingen in Brussel. Beroepshalve heb ik lang de sales en marketing verzorgd voor een aantal bedrijven, waaronder lang geleden Lernout & Hauspie (wat natuurlijk een unieke belevenis was (lacht), VISA, en anderen. Tot 11 jaar geleden was ik commercieel directeur bij Isabel, een betalingssysteem voor corporate bedrijven, waar we met mijn team de elektronische factuur Zoomit gelanceerd hebben. Daarna ben ik zelfstandige geworden. Als consultant deed ik eerst opdrachten voor bedrijven als BNP/Fortis, KBC en RSC Anderlecht. Zo heb ik een goed netwerk in Brussel opgebouwd. Sinds 10 jaar ben ik actief als recruiter/ headhunter. Eerst in dienst van enkele headhunterskantoren zoals Signium, nu als zelfstandige voor een aantal grote bedrijven die trouwe klanten zijn, zoals Myreas-Colruyt Groep, BDO, Visa en IBM.

Op welke manier kwamen dan jullie contacten met Brusseleir! tot stand?

Frederix: Ik ontmoette Geert Dehaes in 2019 op een netwerkinglunch van het VUB Fellowship. Niet lang daarna kwam van hem de vraag een studie te doen naar een een mogelijke nauwe samenwerking tussen café ’t Goudblommeke in Papier en Brusseleir!. Na die audit hebben we geconcludeerd dat het partnerschap zeker kon blijven bestaan, maar dat Brusseleir! best een eigen gezicht zou krijgen. Dat hebben we op twee manieren gedaan. Door met dit ‘Oeis van ’t Brussels’ aan de Vlaamsesteenweg een ankerpunt te creëren. We hebben nu een vitrine naar buiten toe en mensen kunnen hier ook binnenstappen om kennis te maken met de werking. In de tweede plaats hebben we een herbronning en een rebranding gedaan, waarbij we in 2020 de naam van Be.Brusseleir veranderd hebbenin Brusseleir!, en ook het DNA van de vzw hebben scherpgesteld. Dat is het DNA van de mélange. Brussel is al van in de middeleeuwen een stad van heel veel migratiestromen die samenkomen in een unieke mix. Daarop hebben wij het taalerfgoed geënt. Brusseleir promoot het taalerfgoed van het Brussels dialect, maar is meer dan dat. Als je dat taalerfgoed promoot, promoot je ook het imago van de Brusselaar: optimistisch, een beetje rebels, af en toe wat zwanzend, wat surrealistisch, met een hoek af, maar altijd goed bedoelend.

Asselberghs: Ik ken Geert Dehaes al vijftien jaar, en heb hem altijd gevolgd bij het Brussels Volkstejoêter. Toen het concept van Brusseleir! rond was, heb ik aangeboden wat intensiever samen te werken, en zijn we begonnen om vanuit mijn netwerk naar sponsoring te gaan zoeken op corporate bedrijfsniveau. Zo zijn we nu met een aantal grote partijen aan het praten die Brusseleir! zouden kunnen sponsoren met contracten op langere termijn. Daarnaast hebben we ons de vraag gesteld wat we kunnen aanbieden aan mensen die zo enthousiast zijn over Brusseleir! dat ze ook een bijdrage willen leveren aan de werking. Sommige van die mensen volgen Brusseleir! al lang maar kunnen om verschillende redenen niet worden ingezet als vrijwilliger of kunnen ook niet altijd al onze activiteiten volgen. Zo is het concept van de ‘Copains van Brusseleir!’ ontstaan. Dat is een platform dat het mogelijk maakt een donatie te doen die ook fiscaal aftrekbaar is. Voor 50 euro ben je al Copain, voor 100 euro ’nen dikke Copain’, voor 250 euro ‘nen ielen dikke Copain’, en voor meer dan 300 euro ‘Copain vè et leive’. Voor het eerste jaar 2022-2023 mikken we op 5000 euro. Met honderd Copains zit je aan dat bedrag, en mede door hun netwerk hopen we daarna door te groeien naar 300 à 400 copains. Tussen oktober 2022 en begin december hadden we toch al 2400 euro bereikt, dus dat ziet er goed uit.

Hoe zal dat fonds dat dankzij de Copains van Brusseleir! wordt opgebouwd, worden ingezet?

Frederix: Het fonds zit bij de Koning Boudewijnstichting die de fiscale attesten zal bezorgen. Tom en ik zullen als beheerders van het platform de verzamelde middelen elk jaar beschikbaar stellen voor een bepaald project van Ik noem mezelf een ‘sidekick’ van kleine organisaties die inzichten kunnen gebruiken over communicatie, marketing, advertising en verbinding met consumenten. Zo ben ik vrij snel in de socio-culturele sector verzeild geraakt, omdat ik ook voorzitter ben van Public vzw, het vroegere Cultuurnet Vlaanderen, van waaruit ook de Museumpas is opgericht, waar ik ook voorzitter van ben. De link met marketing is er nog als voorzitter van de Effie Awards voor de meest efficiënte marketingcampagnes. Brusseleir! Want Brusseleir! heeft nog veel potentieel. De footprint van Brusseleir! is op dit moment het grootste via het Volkstejoêter, met de theaterstukken die elk jaar meer dan 30.000 bezoekers trekken. Daarnaast is er het magazine op 5000 à 6000 exemplaren. Dat zit dus goed. Maar we willen ook andere acties doen dan de traditionele uit het verleden. Zo proberen we nieuwe invalshoeken te vinden die ook op social media kunnen aansluiten, om op die manier de digitale footprint te vergroten. In 2023 gaat geld daarom naar een project met jongeren.

Asselberghs:  Dit jaar was Brussel Boef!, waarmee we taalerfgoed en culinair erfgoed hebben verbonden, een succes tot en met. Ook voor de deelnemende restaurants. Jongeren zijn wel een moeilijker publiek, maar we zien toch dat er bij de theatervoorstelling ook jeugd zit die we willen aanspreken en engageren. Dankzij de steun van de Copains van Brusseleir! willen we met het project ‘WALLAH OMG’ in 2023 jongeren rekruteren die goesting hebben met Brusseleir te connecteren, en die samen een project willen uitwerken dat hun leefwereld creatief vertaalt. Over de vorm die dat project zal aannemen zijn we nog aan het nadenken.

Frederix: Wij moeten als vijftig plussers niet gaan zeggen hoe jongeren zich kunnen verbinden met Brusseleir!. We gaan dus eerst ons oor te luisteren leggen bij de jongeren zelf, en bij mensen die dicht bij jongeren staan, zoals jeugdhuizen, organisaties, verenigingen en scholen. Hoe zien zij dat? Welke uitdrukking geven zij via creatieve middelen als poëzie, theater, beeldende kunst of video aan de Brusselse mélange en het Brussels taalgebruik?

Kortom, aan goede ideeën heeft Brusseleir! geen gebrek.

Frederix: Eén van de grootste uitdagingen die Brusseleir! heeft, is de vele ideeën die we hebben ook goed uit te voeren. Met een werking die steunt op twee mensen in vast dienstverband, en voor het overige op vrijwilligers, moet je opletten dat je niet meer gaat beloven dan je kan waarmaken. Naast het theater, de taallessen, de Academie van het Brussels, BrusselsTuub, Brusseleir! van ’t Joêr en de Weik van ’t Brussels, proberen we jaarlijks iets toe te voegen. 2022 is wat dat betreft wel een héél ‘actief’ jaar geweest. Met niet alleen de acties rond 75 jaar Nero en 100 jaar Marc Sleen, zoals de strip De Zwetten Toure, de bierbox, de vieringen van Johan Verminnen en Toots Thielemans, en afsluitend Brussel Boef!. Maar als je één à twee extra activiteiten per jaar tot een goed einde kan brengen ben je al goed bezig. Want de uitbreiding van het aantal acties valt jammer genoeg ook samen met een verlaging van de subsidies. We moeten dus trachten meer te doen met minder overheidsmiddelen. Dat is jammer, maar langs de andere kant geeft het ons de kans om extra financieringsmiddelen aan te boren, en op die manier ook weer verbinding te maken met andere mensen en organisaties met een gelijkaardig DNA, waardoor Brusseleir! nog breder in de kijker komt. Zo had Tom bijvoorbeeld ook het goede idee om volledige theatervoorstellingen uit te verkopen aan organisaties. Naar De Zugezeide Zeeke van Molière is op die manier een volledige zaal van dokters, verpleegsters en assistenten van UZ Brussel komen kijken. Dat brengt niet alleen meer middelen op voor meer projecten, maar je spreek er ook het hart van nieuwe
potentiële Brusseleirs mee aan.

Word nu Copain van Brusseleir!

Geplaatst op door

Brussels Lexicon Digitaal

In samenwerking met de vzw Variaties werd het Brussels Lexicon gedigitaliseerd en opgenomen in de Woordenbank van de Nederlandse dialecten.

Hoe ga je te werk?
Klik hier en je komt in de woordenbank terecht. Kruis Brussel aan en tik vervolgens het woord dat je wilt verbrusselen in het vakje de A.N.-zoekterm, klik op zoeken.
Es da ni tof?

Geplaatst op door

Myriam Hamrouni en Valentina Riascos Romero, winnaars Ketsje Passe-Vite – ‘Brussel Boef leerde ons presteren voor een jury.’

In het kader van het project Brussel Boef van Brusseleir! namen de leerlingen secundair onderwijs van school Coovi in Anderlecht deel aan een kookwedstrijd. De teams van de studenten Myriam Hamrouni (19) uit Anderlecht en Valentina Riascos Romero gingen met de prijzen lopen.

Aan Coovi worden de horecatalenten van morgen opgeleid in een opperbeste sfeer. Wanneer we hier net voor de kerstvakantie langskomen voor een babbel met twee leerlingen uit de richting ‘Restaurant en keuken’, is er nog altijd veel bedrijvigheid in de leskeuken en de zaal. Maar er worden ook al rapporten uitgedeeld. Valentina Riascos Romero heeft net dat van haar gekregen en mag trots zijn op haar goede punten. Misschien is dat geen toeval, want zij viel net zoals haar medeleerlinge Myriam Hamrouni al op toen de professionele jury van Brussel Boef enkele maanden geleden hun interpretatie van een Brussels menu bekroonde.

Valentina zit al drie jaar op school in Coovi. “Ik wil dieetkunde gaan studeren, daarom ben ik naar hier gekomen. Dat was een goede keuze, want ik heb hier goede vrienden en we leren veel van de leerkrachten.” Myriam van haar kant studeerde eerder eigenlijk haarzorg. “Ik kon vroeger niets in de keuken. Maar mijn vader is chef-kok op de luchthaven in Zaventem, en mijn nonkel houdt restaurant OSaison in Schaarbeek open. Daarom wilde ik het ook proberen, en het is gelukt”

Ondertussen staan ze thuis allebei al regelmatig in de keuken, maar ze hebben natuurlijk nog andere ambities. Myriam: “Ik wil graag in een rustige buurt in de stad een restaurant openen, samen met mijn broer die ook in Coovi heeft gezeten en nu in Campus Wemmel zit. Mijn zus wil trouwens ook chef-kok worden.” Valentina heeft nog een andere plan: “Ik wil eerst naar de Hogeschool om voor diëtiste te studeren, en daarna een zaak openen waar het draait om gezond eten en diëten.”

Brusselse wafels

Studeren aan Coovi is blijkbaar heel gevarieerd. Behalve de algemene vakken en de praktijk en de theorie van de keuken, zijn er ook regelmatig leerrijke uitstapjes, zoals naar Parijs. De wedstrijd van Brussel Boef was dan weer een heel andere uitdaging.

“Alle leerlingen moesten in de eerste ronde op hun eigen manier mosselen bereiden. De teams met de drie lekkerste mosselbereidingen mochten naar de volgende ronde om voor Brusseleir een menu te maken met voorgerecht, hoofdgerecht en dessert.” Myriam deed dat met Camille: “We kregen de ingrediënten, maar moesten er zelf mee aan de slag. Wij hebben ondermeer gevulde aardappel, met schijfjes courgette en sardines gemaakt als hoofdgerecht. Kip met verschillende groenten waaronder witloof als hoofdgerecht. En als dessert een Brusselse wafel met gezouten caramel, aardbeien, frambozen en ijs.” Valentina werkte samen met Laura en ging voor een hoofdgerecht met een saus van witte wijn en gegrilde groenten. Ook voor haar is een Brusselse wafel bakken nu een fluitje van een cent.

Het wedstrijdelement heeft hen wel veel bijgebracht. Myriam: “Terwijl we onze bereidingen binnen een bepaalde tijd moesten maken, keek de jury mee en werden er foto’s genomen. Dan moet je kunnen presteren onder stress.” Valentina: “Daarnaast ook ingrediënten en bereidingen leren kennen waarvan we niet wisten dat ze uit Brussel kwamen.”

Tot slot hebben de leerlingen van Coovi ook een lesje Brussels dialect gehad. “Maar dat is al wat te lang geleden om er nog veel van te weten,” zwanzen Myriam en Valentina.

 

Foto: Guido Van den Troost

Interview: Michaël Bellon

Geplaatst op door

Neuve marsjandees in de Brusseleir! shop

Kaartjes scheldwoorden en troetelnaampjes van Luc Putman.                                            Ideal vè ne ki a leefde te eksplikeire oên a leeveke  (of a fustroêses).

Bestel de kaartjes via onze webshop of kom langs in de Vlaamsesteenweg 98, 1000 Brussel, tijdens onze openingsuren.

Stripverhaal “De Zwetten Toure”

De belangrijkste creatie van Marc Sleen is Nero, een doorsnee Vlaming, die omringd door een kleurrijke groep nevenfiguren maar liefst 217 avonturen beleefde. Eén van die avonturen ‘De Zwarte Toren’ speelt zich af in ons geliefde Brussel. Streektaalcoördinator Robert Delathouwer vertaalde voor dit feestjaar het stripverhaal in het Brussels: “De Zwetten Toure”.

Bestel de strip via onze webshop of of kom langs in de Vlaamsesteenweg 98, 1000 Brussel, tijdens onze openingsuren.

Kookboek Brussel Boef                                                                                                  Dit boek is zowel een uitnodiging aan de lezer om zijn kennis van de Brusselse producten, gerechten en restaurants uit te breiden, als een hommage aan de hele culinaire sector in de hoofdstad.

Koop het kookboek, de tablier of beide via onze webshop of kom langs in de Vlaamsesteenweg 98, 1000 Brussel, tijdens onze openingsuren.

Geplaatst op door

Remy Ray wordt 90 – ‘Ik word goed gesoigneerd door mijn vrouw, dus ik hoop er nog tien jaar bij te doen. ‘

Remy Ray is al decennia een van de sterkhouders van het Brusselse lied. Ook op zijn negentigste springt hij nog enthousiast op het podium om leekes as ‘Est gepermeteid Menier’ of ‘In ’t Lieg Plafong’ te zingen.

Remy Ray wordt 90 op 15 december, maar grote plannen om het te vieren zijn er nog niet. “Waarschijnlijk zal ik met mijn vrouw een restaurant gaan doen, dat is ook een keer plezierig. Ik word goed gesoigneerd door haar, dus ik hoop er daarna nog tien jaar bij te doen. Met de gezondheid is alles nog goed. Ik mag nog alles eten en drinken, en ik kan nog altijd zingen.”

Remy Ray treedt inderdaad nog altijd op, zoals op Bal National of in in’t Brussels Stamenei, al is dat sinds corona wel wat minder. “Als ze me nodig hebben, dan kom ik af. Vroeger kon ik twee uur non-stop zingen, nu nog zeker een uur en een kwartier.” Dat Remy Ray altijd een goed uithoudingsvermogen heeft gehad is zeker. Zo heeft hij eens het wereldrecord zingen gevestigd: zes uur, vier minuten en vijftien seconden aan één stuk. “Met maximum 5 seconden tussen elk liedje. Toen heb ik natuurlijk een aantal liedjes een paar keer moeten zingen,” grapt hij. “En ik ben ook een keer Belgisch kampioen drummen geweest in de jaren zestig. Met een opgelegd en een eigen nummer.”

Remy Ray, wiens oorspronkelijke naam Remy Milonton was, had alles dan ook al jong geleerd. “Ik ben beginnen zingen in cafés toen ik dertien jaar was. Daarna ben ik fonoplaten beginnen opnemen met manager Jules Nijs, die ook de manager was van Rocco Granata. Zeker vijftig singeltjes en vier à vijf langspeelplaten. Ik zong graag Amerikaanse nummers, maar ik zing ook in het Nederlands en het Frans. Op een keer kwam daar het Brussels bij. Toen de platenverkoop wat minder ging, vroeg Jules Nijs mij om een Brusselse Plaat op te nemen. Toen heb ik op een bureau in Brussel toelating gevraagd aan de directeur van de platenfirma van Adamo om een Brusselse versie te mogen maken van Vous permettez, monsieur. De tekst van Est gepermeteid Menier heb ik zelf geschreven en opgenomen. Adamo heeft me er nog mee gefeliciteerd. Hij was een charmante man. Daarna vroeg Jules mij geregeld om nog Brusselse leekes te schrijven, en dat is me later nog ten goede gekomen dankzij Sabam.”

Remy Ray kreeg ook veel bekendheid door het radioprogramma In ’t Lieg Plafong dat van 1973 tot 1977 werd uitgezonden in het Brussels dialect op Omroep Brabant. Hij schreef er het kenwijsje voor en werkte er ook aan mee. Daarnaast begeleidde hij veel orkesten, en had hij lang een kleine dancing in Machelen: Club 13. “Daar kon zo’n honderd man binnen. Daar heb ik mij jaren goed geamuseerd, maar ook hard gewerkt samen met mijn eerste vrouw, die jammer genoeg overleden is.” Ondertussen woont Remy Ray al een hele tijd met zijn tweede vrouw in Diegem.

Foto: Guido Van den Troost

Interview Michaël Bellon

 

Geplaatst op door

Bernard Bosch van Radio Rand – ‘Als er klanten zijn die in het Brussels beginnen, dan doe ik met veel plezier mee’

Een jaar geleden ging Radio Rand live de ether in. Een nieuw lokaal radiostation met en voor mensen uit het Pajottenland en omgeving. Algemeen directeur Bernard Bosch heeft als randbewoner ook een hart voor Brussel.

Bernard Bosch is iemand die Brussel en de rand in zich verenigt. “Van origine ben ik een Brusselaar,” vertelt hij. “Mijn roots liggen in Ganshoren en Sint-Agatha-Berchem, mijn ouders en grootouders van beide kanten zijn afkomstig uit Sint-Jans-Molenbeek, en ik heb ook nog even in Dilbeek en Sint-Pieters-Leeuw gewoond voor ik een jaar of twintig geleden ben uitgeweken naar Asse. In Berchem heb ik in de jeugdraad gezeten, in Ganshoren in de KSA, en in Groot-Bijgaarden bij de scouts. Daarnaast ben ik 25 jaar lang bestuurder geweest van gemeenschapscentrum De Kroon, waarvan zes jaar als voorzitter, en ook een jaar of zes voorzitter van toneelvereniging ’t Meiklokje, waar ik ook bij gespeeld heb. Professioneel heb ik al 25 jaar een verzekeringskantoor in Sint-Agatha Berchem.”

Het mag dus niet verwonderen dat Bosch een goed mondje Brussels praat. “Dat zat natuurlijk in de familie. Mijn grootvader was iemand van Karreveld en sprak altijd Brussels. Ook met mijn moeder spreek ik soms nog dialect, en als er klanten zijn die in het Brussels beginnen, dan doe ik met veel plezier mee.”

Maar de grootste passie van Bernard Bosch is misschien wel radio maken. “Als kind was ik al een fan van de piraatradiozenders op zee zoals Radio Mi Amigo en Radio Caroline. Begin jaren tachtig begon in Dilbeek dan de illegale lokale vrije Radio Ring, waar ik als jonge knaap ben gaan solliciteren en vervolgens een aantal jaren programma’s heb gemaakt.”

En het radioverhaal is nog niet ten einde, want in 2017 slaagde Bosch erin om in de rand een lokale radio op te richten die zich vooral richt op het Pajottenland, maar ook banden onderhoudt met de Vlamingen in Brussel. Radio Rand draait bovendien niet zomaar wat plaatjes, maar wil mensen verenigen. “Mijn visie is dat lokale radio moet worden gemaakt door lokale mensen, tussen de lokale bewoners. Radio Rand is dus aanspreekbaar en bereikbaar met een mobiele studio en in de vaste studio aan de Ninoofsesteenweg in Dilbeek, vlakbij de ring. We focussen op lokale berichtgeving met eigen streeknieuwsberichten en met het dagelijks programma Studio Pajot tussen 17u en 18u, over alles wat in Pajottenland en omstreken gebeurt. Daarbij laten we lokale mensen zelf aan het woord. Zo willen we verbondenheid creëren en ook het Vlaams karakter van de rand in de verf te zetten, zonder aan partijpolitiek te doen.” De programma’s worden gemaakt door vrijwilligers én professionals. Radio Rand kan je vinden op drie frequenties (106.4, 105.9 en 103.9), via internet,  DAB+ en radio-apps als Radioline en MytunerRadio. Het praat- en praatprogramma De Plaatgast, met figuren als chocolatier Herman Van Dender, Urbanus, Marijn De Valck of Sabine Tiels kan je nog altijd herbeluisteren.

www.radiorand.be

Foto: Guido Van den Troost

Interview Michaël Bellon

 

Geplaatst op door

Steun de copains van Brusseleir!

Aan alle copains en copinekes van Brusseleir!:
MERCI

Regelmatig krijgen we bij Brusseleir complimentjes en aanmoediging van vele vrienden, sympathisanten en passanten, van bekenden en van minder bekenden, met de vraag hoe ze ons kunnen steunen en een steentje bijdragen. Goed Nieuws aan allen die ons willen stimuleren met een gift : op 6 oktober 2022 werd het fonds “de Copains van Brusseleir” opgericht. Een initiatief waarmee de sympathie van den Brusseleir voor onze werking kan omgezet worden in censkes, oude, ploêt,…

Brusseleir voor onze werking kan omgezet worden in censkes, oude, ploêt,…

Brusseleir doet het goed, en het kan nog beter. Om op onze élan verder te gaan willen we vanaf 2023 een nieuw project opstarten rond de verwondering van het Brussels. Om meer jongeren te betrekken bij de activiteiten van Brusseleir!, om bruggen te slaan tussen jong en oud en hierdoor het erfgoed van het Brussels dialect levend te houden zoeken we extra steun via de “Copains van Brusseleir!”. De ingezamelde fondsen zullen prioritair besteed worden aan het nieuw project “de verwondering van het Brussels,  Brussels Wallah – OMG”.  Dankzij de steun van de Copains van Brusseleir willen we met het project Brussels WALLAH OMG jongeren rekruteren die goesting hebben in het Brussels en samen met hen een project uitwerken die hun leefwereld creatief vertaalt.

Het fonds Copains van Brusseleir werd opgericht door Tom Asselberghs en Marc Frederix, onder auspiciën van de Koning Boudewijn Stichting. De verzamelde middelen worden jaarlijks integraal doorgestort om de werking van de vzw Brusseleir te ondersteunen en nieuwe projecten mogelijk te maken. Stortingen vanaf 40€ genieten van een fiscaal attest. Wilde uw belastingen voor 2022 nog optimaliseren, allez vooruit, word nu Copain en stort op:
Koning Boudewijnstichting: BE10 0000 0000 0404
Gestructureerde mededeling: +++ 623/3734/20003 +++

Payconiq is handig en snel via deze QR code:

 

Word nu Copain van Brusseleir! Vè 50€ zaaide al Copain, 100€ = nen dikke Copain, 250€ = nen Ielen dikke Copain, Mier as 300€ = Copain vè et leive

Geplaatst op door

DE WEIK 2022

De Weik van ’t Brussels 2022 van 23 november tot en met 5 december 2022.
In november en december zet Brusseleir! tijdens de Weik van ’t Brussels het dialect van onze hoofdstad weer extra in de schijnwerpers.

DEN PROGRAM

Voorsmaakje
Dinsdag 15 november 2022, 20u

BRUSSELS STAMENEI met PIERKE PIERLALA
Luk De Bruycker, beter gekend als Pierke Pierlala, speelt samen met zijn accordeonist “het spelleke van Drei Kluiten”. En uuk ’n klaaine mini-koenfeeranse. 

GC De platoo, Pantheonlaan 14, 1180 Koekelberg                                                             Kom mo af…

Den départ
Woensdag 23 november 2022

VERKEEZING BRUSSELEIR VAN’T JOÊR en VERKEEZING BRUSSELEIR VÈ ET LEIVE…

Op uitnodiging

vrijdag 25 november 2022

BRUSSELS VOLKSTEJOÊTER – PREMIERE DE ZUGEZEIDE ZEEKE

Op uitnodiging

Zaterdag 26 november 2022, 20u

BRUSSELS VOLKSTEJOÊTER – DE ZUGEZEIDE ZEEKE

Klik hier voor info en tickets

Zondag 27 november 2022, 11u

APERITIEFSHOW:  “DE FLIKKENDEELS – Zu zot as ’n vudui’
Sketches, impro en zeverliedjes in het Brussels dialect
spel: Elie Devuyst en Charley Pasteleurs     

Zinnema, Veeweidestraat 24-26, 1070 Anderlecht
toegang: 5,00 euro                                                                                              Reserveren via deweik@brusseleir.eu of 02 502 76 93

Zondag 27 november 2022, 14u30

BRUSSELS VOLKSTEJOÊTER – DE ZUGEZEIDE ZEEKE

Klik hier voor info en tickets

Dinsdag 29 november 2022

BOEKVOORSTELLING ‘DE ZWETTEN TOURE’

Op uitnodiging

Donderdag 1 december 2022, 15u

BRUSSELS WK-FOOTBALLFIEST
De voetbalwedstrijd BELGIË – KROATIË (16u) geanimeerd door Armand Schreurs, alias Raymond Goethals.
Brusselse leekes en boef, zwans en ambiance!

Café den Hemel: Sint-Martinuskerkstraat 60, 1083 Ganshoren (on’t oud kerkof van Gansoure)
Kom mo af….

Maandag 5 december 2022  

VOORSTELLING KOOKBOEK ‘BRUSSEL BOEF, FIEST VAN DE BRUSSELSE KUIKE’

Op uitnodiging

Maandag 5 december 2022, 20u

KONSEIR: DE BRAAVE JOENGES / CD-VOORSTELLING “DE BRAAVE JOENGES EN E BRAAF MASKE’ De gekende bluesband De Braave Joenges presenteren hun nieuwe CD met volledig orkest. Ze goên bëzze geive!

The Music Village, Steenstraat 50, 1000 Brussel                                                       Toegang: 5,00 euro – deuren open: 19u                                                                                                                          Reserveren via deweik@brusseleir.eu of 02 502 76 93


Vóór of tijdens het concert kan er in The Music Village lekker gegeten worden.
Indien je dit wenst, gelieve dit bij jouw reservatie door te geven.


AAFT UUK IN’T UUG VIA: FACEBOOK, NEUSBREEF, BRUZZ, RINGtv..

WK-FOOTBALL FILMKES
Wat aaie me dèn moote doon?  Door Armand Schreurs alias Raymond Goethals

BRUSSEL BOEF FILMKES
Hertuitzending van De Brussels boef-filmpjes in de Brusselse restaurants en de Rand met Albert Verdeyen en Geert Dehaes

ODE AAN JULIEN VREBOS
Brusseleir! beoogt in De Weik een ode te brengen aan Julien Vrebos.  Meer info hierover via bovenvermelde mediakanalen.  Sowieso brengen De Manne van de Platou en Brusseleir! op dinsdag 20 december 2022 om 20u in ’t Brussels Stamenei ode aan Julien met interviews en filmpjes.