De Q van “Kwetsalkowattel”

Nee, we hebben niet gedronken, noch gès gesmuud. Die “Kwetsalkowattel” bestaat wel, maar wordt natuurlijk niet zo geschreven. Voor de leken die niet weten wat het is:  de QUETZALCOATL, want dat is de exacte schrijfwijze, is een god uit de période précolombienne in Mexico. Als god van de lucht en van het water en animateur van de natuur werd hij voorgesteld als een slang met de pluimen van de QUETZAL, wat  vogel betekent. Voilà, domei wette da na oek. Het is dus een woord uit een vreemde taal, en dat schrijven we liefst zoals het in die vreemde taal gebeurt. En dat is met alle KUU’s het geval. Want de letter KUU bezigen we in de spelling om het Brussels dialect te schrijven feitelijk nooit. Ten andere, Marcel de Schrijver himself gaf ooit aan de Franse vertaling van een van zijn bloemlezingen “…of uude ni good?” de titel “Keskeseksa?”, en niet “Qu’est-ce que c’est que ça?” Dat is net als met de letters SEE (C) of ASJ (H), die gebruiken wij in het Brussels ook niet, behalve als we woorden met SEE-ASJ of SCHE moeten schijven. Zoals in ‘scharmachel’ par eksempel. Of natuurlijk als het woorden uit andere talen zijn, of persoonsnamen, landen, enzoevoesj. Dat is dus identiek met de KUU. We schrijven dus niet KÈBÈK of KARENION maar wel Québec en Quaregnon. En met de letters IKS en IGREK is dat vanèr zoe. Maar dat is voor later. Ondertussen, beste lezer, om het ewa relizjuis te zegge (da’s pertang ni man gewente): que le Quetzalcoatl vous garde!

De R van … Robert! 

Welja, een beetje reklam vè ons aaige kan geen kwaad. ‘Ons’ want ik ben niet alleen: Robert is immers een heel belangrijke naam in onze vaderlandse geschiedenis. Niet soms? Al gehoord van Robert de Béthune? Niet Robrecht van Bethune zoals Hendrik Conscience ons wilde laten geloven in de Leeuw van Vlaanderen, maar toch. En nog nen toffe naam ook, want ge kunt er bijzonder veel varianten en dilinutiefjes op vinden: Roberto, Robbe, Robbeke, Robbie, Robbedoes, Rob, Robke, en ook het vrouwelijke Roberta, enzoevoesj. Zonder de officiële diminutieven Bob et Bobette of Bobbie te vergeten natuurlijk. Jommo, wat eit da na mè de R te moêke? Zjust, g’èt gelaaik.

Vooraleer ik fluis een rammeling krijg van onze redakse dan toch een paar andere woorden die de R eveneens eer aandoen, en waarvan sommigen in de vergetelheid zijn geraakt. Zoals raaigerscheine bijvoorbeeld. Moet je zeker niet tegen schoppen, want die behoren tot iemand met zeer magere benen. Of redukse, dat hoort met de stijging van de prijzen en de levensduurte bijna definitief tot het verleden. Zelfs in de grote warenhuizen zijn de verschillende rejongs op geregelde tijdstippen zo goed als leeg. En dat ziet er met al die oorlogen rondom ons voor de toekomst niet beter uit, na de riesem crisissen die we de laatste jaren al meemaakten. Niet verwonderlijk dat nogal wat jongeren de indruk hebben dat we collectief hun toekomst aan het reneweire zijn. Wat zeker niet veranderd is: de roeigoête die de wereld besturen hebben het voor het zeggen, en de kleine man (en vrouw) hebben niks te rëtëtëtte.

Om dan toch op een wat positiever noot verder te gaan, een terugblik op onze keuken. Nu het warme zomerweer er aan komt is het opnieuw tijd voor onze Lambiek, Guis en Kreek. Met liefst nen dikken bouteram mè plattekeis en… ramonasj!  Esther Deltenre (1877-1958), de famuize chanteuse zong het – dixit Marcel de Schrijver – al meer dan honderd jaar geleden op de muziek van ‘Ramona’: ‘ramonasj… mè plattekeis es da zoe good!’ En waarom zou je ook niet eens wat rutabaga in je stoofpot doen? Officieel is dat in het Nederlands een raapkool, want waarschijnlijk het resultaat van een kruising tussen kool en raap. Maar onze grootmoeders, enfin toch de maain, maakten dat destijds geregeld klaar. En Vloms of Brussels, een koolraap is en blijft bij ons gewuun rutabaga. 

En de ruskes!? Nee, niet de kompatriotte van Vladimir, maar de ruskes die je ongetwijfeld al eens hebt meegezongen. ‘In de rue des Bouchers’, nooit meegezongen? In dit lied, geschreven door de onvolprezen Jan De Baets en wereldvermaard door de versie van Johan Verminnen, staat inderdaad:

                                    Ge kunt do van alles vinne

                                    Russe, macqueraux en sardine.

Ruskes zijn kleine haringen, ontdaan van graten en vel (gevilde filets) die opgelegd zijn (niet opgerold) in azijn met toevoeging van wat ajuin, maar zonder augurken of mayonaise. En ze worden, zjust gelak as de rolmops, in bokalen verkocht.

Voilà, genoeg vè vandoêg. Ik stap in mijn roefelkes, en ga een welverdiend siësteke doen, nà! Man roefelkes, wa da dat es? In het Bargoens duidden ze daarmee hun pantoffels aan. Slasje. Maar de S da’s vè tenoste ki.

Rob(ke) DELATHOUWER